12.8. Ρομαντισμός και αρχαία τέχνη

Αντίποδας του Ενγκρ θεωρούνταν ο Ντελακρουά (1798-1863). Επαναστάτης, ορμητικός, ίσως ο πιο τυπικά ρομαντικός καλλιτέχνης, γοητεύτηκε όχι από τους αρχαίους Έλληνες ή τους Ρωμαίους, αλλά από τους Νεοέλληνες και την Επανάσταση του 1821. Στην εποχή του η Ακρόπολη, και οι προγονικοί τάφοι αντικαθίστανται από το Μεσολόγγι. Ο Μάρκος Μπότσαρης είναι ο σύγχρονος Λεωνίδας. Τον συγκλονίζει η καταστροφή της Χίου το 1822, η καταστροφή του Μεσολογγίου το 1826. Στο Σαλόν του 1827 στο Παρίσι εκτίθενται 17 έργα με ελληνικά θέματα, ανάμεσα σε αυτά και Η καταστροφή της Χίου του Ντελακρουά. Ωστόσο, και ο Ντελακρουά δεν απέφυγε τα αρχαιοελληνικά θέματα· η Μήδειά του μάλιστα, ελαιογραφία του 1838 στη Lille (και παραλλαγή της το 1862), ήταν σημείο αναφοράς για την ευρωπαϊκή ζωγραφική του 19ου αιώνα (εικ. 438).

Ο Ισπανός Γκόγια (1746-1828), δεξιοτέχνης και νεωτεριστής, εσωτερικός και ανελέητος, αν και μοιάζει να βρίσκεται μακριά από τον ιδεαλισμό του κλασικισμού, μέσα στην ισπανική παράδοση των Γκρέκο και Βελάσκεθ, αφήνει να διαφανεί στον Κολοσσό (περ. 1809· εικ. 439) μια κλασική επίδραση, μια δική του ξεχωριστή ερμηνεία του κορμού Belvedere (εικ. 369).

Στον Μπλέικ (1757-1827) η Αρχαιότητα υπάρχει μέσω του απέραντου θαυμασμού του στον Μιχαήλ Άγγελο, ενώ ο Ελβετός Φούσλι, που θαύμαζε απεριόριστα τους Έλληνες, εντάσσει πολύ συχνά στα έργα του μυθολογικά όντα και μορφές που δανείζεται από την εικονογραφία των αρχαίων αγγείων, αλλάζοντάς τους το περιεχόμενο.

Στην Αγγλία ο Γουίλιαμ Τέρνερ (1775-1851), ρομαντικός τοπιογράφος, φιλοδοξούσε να φθάσει, αν όχι να ξεπεράσει, τα τοπία του Λορέν. Όταν μάλιστα κληροδότησε στο κράτος όλα του τα έργα, έβαλε απαράβατο όρο ένα δικό του έργο να είναι πάντα εκτεθειμένο δίπλα σε ένα έργο του Λορέν. Σίγουρα είχε άδικο να επιζητεί αυτή τη σύγκριση. Ο κόσμος του Τέρνερ δεν είναι όμορφος και γαλήνιος, αλλά ένας κόσμος σε κίνηση. Ο Τέρνερ στα έργα του αποτυπώνει ομίχλες, καταιγίδες, τα φαινόμενα της φύσης στη δραματική τους ένταση στα οποία εντάσσει συχνά κλασικά θέματα, όπως ο Αννίβας και ο στρατός του διασχίζουν τις Άλπεις (1812· εικ. 440), ο Οδυσσέας κοροϊδεύει τον Πολύφημο (1829· εικ. 441) κ.ά.