Η προσφορά των κειμένων του συγκεκριμένου τόμου για την αρχαιολογία των λεγόμενων «σκοτεινών αιώνων» είναι πρωτογενής και ανυπολόγιστη, αφού καλύπτουν το «κενό» από ένα χώρο ο οποίος μπορεί να μη μετείχε άμεσα στις ομηρικές αναμνήσεις των ομηρικών επών, να μην εμφάνισε δηλαδή ανακτορικό πολιτισμό ανάλογο του Νότου, εμφάνισε όμως ανάλογες με του Νότου μεταμυκηναϊκές δομικές εξελίξεις που επέτρεψαν κατά τις εποχές που θα έρχονταν τη δημιουργία αστικών κέντρων. Η περίοδος αυτή είναι, ούτως ή άλλως, η περίοδος της επώασης των ομηρικών επών, άρα ο υλικός της πολιτισμός, με τρόπο όχι εμφανή, επηρεάζει τη διαμόρφωσή τους και θα έπρεπε ο άλλοτε θαλερός τομέας της ομηρικής αρχαιολογίας να ασχοληθεί με τον πολιτισμό σε όλο τον χώρο της ομηρικής γεωγραφίας. Μακάρι κάποτε ο χώρος αυτός να γινόταν και αντικείμενο μιας μεγάλης εκθεσιακής προσπάθειας. Απόδειξη για το κενό που καλύπτει ο παρών οδηγός είναι το γεγονός ότι λόγω της έλλειψης ανασκαφικών δεδομένων δεν εμφανίζεται ο χώρος της Μακεδονίας σε πρόσφατες συνθέσεις όπως της έκθεσης της Καρλσρούης (Zeit der Helden. Die “dunklen Jahrhunderte” Griechenlands 1200-700 v.Chr. Katalog, Karlsruhe 2008) ή ενός συλλογικού τόμου ειδικών για την εποχή (S. Deger-Jalkotzy and I.S. Lemos, Ancient Greece, From the Mycenean Palaces to the Age of Homer, Edinburgh University Press, 2006).

Τα κείμενα των συνεργατών του συγκεκριμένου τόμου θα πρέπει να παραλληλισθούν με εκείνα του ευρήματος της Μεθώνης, τα οποία ο αναγνώστης μπορεί να βρει στον ιστότοπο «Θετίμα» του ΚΕΓ.

Δρ. Δ.Β. Γραμμένος
Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων