Απολογισμός

Τα χρόνια μεταξύ του 11ου και του 7ου αι. π.Χ. έπαιξαν έναν σημαντικό και ιδιαίτερο ρόλο για τη γένεση και τη μορφή των πόλεων (και της υπαίθριας χώρας τους), που θα αναπτυχθούν στην περιοχή ανάμεσα στα όρη του Ολύμπου και του Άθωνα.

Α. Στα παράλια της Χαλκιδικής και του Θερμαϊκού, η παρουσία εμπόρων -και αργότερα αποίκων- από την Εύβοια, τα νησιά του Αιγαίου, την Ιωνία και τη Νότια Ελλάδα, έγινε αισθητή, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα κεραμικής γεωμετρικών ρυθμών και η ίδρυση πόλεων-αποικιών, όπως η Μένδη.

Β. Στην ημιορεινή και την ορεινή ενδοχώρα, αλλά και σε κομβικά σημεία κοντά στις εκβολές ποταμών και στις ακτές ανασυγκροτούνται ή ιδρύονται οικισμοί με κεντρικά κτήρια και πολλές αποθήκες αγροτικών προϊόντων, όπως στον Καστανά, τη Φιλαδέλφεια, την Άσσηρο και την Τούμπα Θεσσαλονίκης, Οι οργανωμένες αυτές πρώιμες πόλεις χαρακτηρίζονται από αυτάρκεια και ελέγχουν τις πηγές πλούτου των εδαφών γύρω από αυτές (αγροκτηνοτροφικό κεφάλαιο, εργαστήρια).

Γ. Παράλληλα εδραιώνεται, βόρεια του Ολύμπου και ανατολικά της Πίνδου, το μακεδονικό βασίλειο της δυναστείας των Αργεαδών Τημενιδών, με μυθικούς προγόνους τον Δία και τον Ηρακλή. Η εξουσία του βασιλείου, που θα ιδρύσει πόλεις όπως οι Αιγές και το Δίον, καρπώνεται τις οικιστικές εμπειρίες των κατοίκων και εξαπλώνεται προς Β και προς Α ελέγχοντας τα φύλα και την παραγωγή της.