Λήμματα

Προθήκη 6 - Νέα Φιλαδέλφεια

ΑΑ 43

Χάλκινο κόσμημα με μορφή σπειροειδούς σωληνίσκου (Εικ. 13)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,4

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20442

Διαστάσεις: μήκος 6,9 εκ.

Ακέραιος. Αποτελείται από ταινιωτό έλασμα, επιπεδόκυρτης διατομής, το οποίο, αφού τυλίχθηκε σφικτά γύρω από έναν άξονα, απέκτησε μορφή σωληνίσκου.

Τέτοιου είδους κοσμήματα εμφανίζονται για πρώτη φορά κατά την πρώιμη εποχή χαλκού στον κεντροευρωπαϊκό χώρο, όπου παρέμειναν σε χρήση σ' όλη τη διάρκεια της εποχής χαλκού και σιδήρου. Στην Ελλάδα πιστοποιούνται ήδη από τα μυκηναϊκά χρόνια, ενώ στον βορειοελλαδικό χώρο είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στην εποχή σιδήρου. Έχουν συσχετισθεί με τις «σύριγγες» που αναφέρονται στη φιλολογική παράδοση, οι οποίες τύλιγαν τους πλόκαμους των μαλλιών. Η ανεύρεση ωστόσο κλωστής μέσα σε σωληνίσκο του τάφου 948 της Νέας Φιλαδέλφειας, αλλά και σε άλλους σωληνίσκους από άλλες περιοχές, βεβαιώνει ότι τα κοσμήματα αυτά δεν περιέβαλλαν πλοκάμους μαλλιών. Οι Κ. Ρωμιοπούλου - Ι. Kilian-Dirlmeier σχολιάζοντας ευρήματα από τη Βεργίνα υποστήριξαν πειστικά ότι τα κοσμήματα αυτά κρέμονταν, πολλά μαζί, από έναν ιμάντα με μορφή στεφάνης που ήταν τοποθετημένος πάνω στο μέτωπο, ίσως πάνω σε ένα κάλυμμα κεφαλής.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. Μ. Ανδρόνικος, Βεργίνα Ι. Το νεκροταφείον των τύμβων (1969), 225-227, Κ. Rhomiopoulou - Ι. Kilian-Dirlmeier, PZ 64, 1989, 101-107. Για επιπλέον βιβλιογραφία και σχόλια βλ. Β. Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, Χάλκινα κοσμήματα αρχαϊκών χρόνων από τη Μακεδονία (Αδημ. Διδ. Διατρ. 2003), 62 κ.ε. και 204 κ.ε.

 

ΑΑ 44

Χάλκινο κόσμημα με μορφή σπειροειδούς σωληνίσκου (Εικ. 14)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,8

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20443

Διαστάσεις: μήκος 7,2 εκ.

Συγκολλημένος από τρία κομμάτια. Είναι όμοιο με το προηγούμενο.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω.

 

ΑΑ 45

Τμήμα χάλκινου κοσμήματος με μορφή σπειροειδούς σωληνίσκου (Εικ. 15)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 25&28

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20446

Διαστάσεις: μήκος 4,8 εκ.

Είναι όμοιο με το προηγούμενο.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20442.

 

ΑΑ 46

Χάλκινο κόσμημα με μορφή σπειροειδούς σωληνίσκου (Εικ. 16)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,37

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20447

Διαστάσεις: μήκος 8,2 εκ.

Ακέραιος. Είναι όμοιο με το προηγούμενο.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20442.

 

ΑΑ 47

Τμήμα χάλκινου κοσμήματος με μορφή σπειροειδούς σωληνίσκου (Εικ. 17)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,35

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20450

Διαστάσεις: μήκος 3,6 εκ.

Είναι όμοιο με το προηγούμενο.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20442.

 

ΑΑ 48

Τμήμα χάλκινου κοσμήματος με μορφή σπειροειδούς σωληνίσκου (Εικ. 18)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,30

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20451

Διαστάσεις: μήκος 3,7 εκ.

Είναι όμοιο με το προηγούμενο.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20442.

 

ΑΑ 49

Χάλκινο περιλαίμιο (Εικ. 19)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,6

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20428

Διαστάσεις: διάμετρος 11,6 εκ.

Ακέραιο. Είναι κατασκευασμένο με στριφτό σύρμα, παχύτερο στο μέσον και λεπτότερο προς τα άκρα. Απολήγει σε ταινιωτές απολήξεις που καμπυλώνονται προς τα έξω σχηματίζοντας η κάθε μια από μια θηλιά. Παρόμοια περιλαίμια απαντούν με σχετική συχνότητα στη Βεργίνα, ένα από τα οποία χρονολογείται από έναν υποπρωτογεωμετρικό σκύφο που βρέθηκε μαζί του στο πρώτο μισό του 9ου αι. π.Χ. Ανάλογα κοσμήματα με μικρές διαφορές στα άκρα βρέθηκαν στη Θεσσαλία.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. π.χ. J. Bouzek, Graeco-Macedonian Bronzes (1973) 97, K. Rhomiopoulou - I. Kilian-Dirlmeier, PZ 64, 1089, 116. Για τα θεσσαλικά ανάλογα βλ. K. Kilian, Fibeln in Thessalien von der mykenischen bis zur archaischen Zeit (1975) 171.

 

ΑΑ 50

Χάλκινο περιλαίμιο (Εικ. 20)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,33

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20427

Διαστάσεις: διάμετρος 11,5 εκ.

Λείπει το ένα άκρο του. Είναι όμοιο με το προηγούμενο.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20428.

 

ΑΑ 51

Χάλκινο περιλαίμιο (Εικ. 21)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,5

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20433

Διαστάσεις: διάμετρος 11,3 εκ.

Ακέραιο. Είναι όμοιο με το προηγούμενο.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20428. ΑΑ 52

 

ΑΑ 52

Χάλκινο περιλαίμιο (Εικ. 21)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,3

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20434

Διαστάσεις: διάμετρος 12,6 εκ.

Ακέραιο. Είναι όμοιο με το προηγούμενο.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20428.

 

ΑΑ 53

Χάλκινη αμφικωνική ψήφος (Εικ. 22)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 19

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20430

Διαστάσεις: μήκος 6,5 εκ., διάμετρος 2,3 εκ.

Μικρές αποκρούσεις παρατηρούνται στην επιφάνεια, η οποία λόγω διάβρωσης παρουσιάζει οπές σε τρία σημεία. Η ψήφος είναι διάτρητη στον κατά μήκος άξονα από μια στενή κυλινδρική οπή. Το κέντρο της είναι αμφικωνικό και απολήγει στα άκρα σε δυο κυλινδρικά στοιχεία τα οποία φέρουν από δυο δισκόμορφους δακτυλίους, ένας στην αρχή τους και έναν στο τέλος τους. Τα τοιχώματα των κώνων είναι ελαφρά κοίλα. Οι ψήφοι του τύπου αυτού, που διακρίνονται συχνά για το μεγάλο μέγεθός τους, είναι αρκετά διαδεδομένες τον 6ο και το πρώτο μισό του 5ου αι. π.Χ. στη Μακεδονία. Εκτός της περιοχής αυτής, από την οποία θα πρέπει να κατάγεται ο τύπος, τα παραδείγματα είναι σχετικά περιορισμένα. Ωστόσο μερικές ανάλογες ψήφοι έχουν βρεθεί πολύ μακριά από τον χώρο προέλευσής τους, όπως π.χ. στην Ουγγαρία, στη Λιβύη, στη Σικελία. Μια τέτοια ψήφος που προέρχεται από τάφο στα Υβλαία Μέγαρα χρονολογείται από τα συνευρήματά της στο 600/590 π.Χ. Οι ψήφοι αυτής της μορφής χρησιμοποιούνται είτε ως μεμονωμένα κοσμήματα λαιμού είτε μαζί με άλλες ψήφους απαρτίζουν περιδέραια, όπως και στην περίπτωση του τάφου 948 της Νέας Φιλαδέλφειας.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. J. Bouzek, Greaco-Macedonian Bronzes (1974), 114 κ.ε. Για σχολιασμό του τύπου και επιπλέον βιβλιογραφία βλ. Β. Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, Χάλκινα κοσμήματα αρχαϊκών χρόνων από τη Μακεδονία (Αδημ. Διδ. Διατρ. 2003), 96 κ.ε. και 211 κ.ε.

 

ΑΑ 54

Χάλκινη αμφικωνική ψήφος (Εικ. 23)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 24

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20431

Διαστάσεις: μήκος 3,4 εκ., διάμετρος 1,7 εκ.

Ακέραια. Η ψήφος έχει αμφικωνικό σώμα που απολήγει σε δακτυλιόσχημα άκρα. Φέρει κατά μήκος διαμπερή οπή ανάρτησης. Μαζί με τις ψήφους αριθ. ΜΘ 20430 και ΜΘ 20435 απαρτίζει περιδέραιο. Οι ψήφοι αυτού του τύπου είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες στη Μακεδονία, στις γειτονικές περιοχές αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ η εξάπλωσή τους φτάνει μέχρι τις παραδουνάβιες περιοχές. Η πρώτη εμφάνιση τους μπορεί να αναχθεί στα τέλη του 8ου αι. π.Χ., όπως προκύπτει από τα ευρήματα των νεκροταφείων της Βεργίνας και της Τσαουσίτσας, ενώ είναι αρκετά δημοφιλείς στη Μακεδονία μέχρι τα υστεροαρχαϊκά χρόνια.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτη. Για όμοια παραδείγματα βλ. J. Bouzek, Greaco-Macedonian Bronzes (1974), 110 κ.ε. Για σχολιασμό και επιπλέον βιβλιογραφία βλ. Β. Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, Χάλκινα κοσμήματα αρχαϊκών χρόνων από τη Μακεδονία (Αδημ. Διδ. Διατρ. 2003), 90 κ.ε.

 

ΑΑ 55

Χάλκινη αμφικωνική ψήφος (Εικ. 25)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,32

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20435

Διαστάσεις: μήκος 3,8 εκ., διάμετρος 2,2 εκ.

Η ψήφος λόγω οξείδωσης έχει οπές σε τέσσερα σημεία της επιφάνειάς της.

Είναι παρόμοια με την προηγούμενη. Τα τοιχώματα του κάθε κώνου είναι κοίλα. Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτη. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20431.

 

ΑΑ 56

Χάλκινη αμφικωνική ψήφος (Εικ. 26)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,2

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20437

Διαστάσεις: μήκος 4,3 εκ., διάμετρος 2,4 εκ.

Ακέραιη. Είναι όμοια με την προηγούμενη.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτη. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20431.

 

ΑΑ 57

Χάλκινη ψήφος (Εικ. 27)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,38

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20432

Διαστάσεις: μήκος 1,8 εκ., διάμετρος 1,3 εκ.

Ακέραια. Στο εσωτερικό της διασώζεται τμήμα σκοινιού. Η ψήφος έχει αμφικωνικό σώμα που απολήγει σε απλά άκρα. Φέρει σχετικά μικρή διαμπερή οπή ανάρτησης που διαπερνά κατά μήκος το σώμα της. Ψήφοι αυτής της μορφής είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες στον βορειοελλαδικό χώρο και στη Θεσσαλία κυρίως στην υστερογεωμετρική και πρώιμη αρχαϊκή περίοδο, ενώ στη Μακεδονία απαντούν συχνά μέχρι τα υστεροαρχαϊκά χρόνια. Ανάλογα δείγματα προέρχονται και από βορειότερες βαλκανικές περιοχές αλλά και από τα ιερά της νοτιότερης Ελλάδας και την Έφεσο.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτη. Για παρόμοια παραδείγματα βλ. J. Bouzek, Greaco-Macedonian Bronzes (1974), 107 κ.ε., K. Kilian, Fibeln in Thessalien von der Mykenischen bis zur archaischen Zeit, RBF XIV 2 (1975), πίν. 75 αριθ. 34-52, I. Kilian-Dirlmeier, Kleinfunde aus dem Athena Itonia-Heiligtum bei Philia (2002), 15, πίν. 10 αριθ. 191-193. Για σχόλια και επιπλέον βιβλιογραφία βλ. Β. Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, Χάλκινα κοσμήματα αρχαϊκών χρόνων από τη Μακεδονία (Αδημ. Διδ. Διατρ. 2003), 87 κ.ε.

 

ΑΑ 58

Χάλκινη αμφικωνική ψήφος (Εικ. 28.1, 28.2)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 15

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20440

Διαστάσεις: μήκος 3 εκ., διάμετρος 1,8 εκ.

Λείπει ένα τμήμα της επιφάνειάς της. Είναι όμοια με την προηγούμενη.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτη. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω.

 

ΑΑ 59

Χάλκινη αμφικωνική ψήφος (Εικ. 29)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 31

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20439

Διαστάσεις: μήκος 1,5 εκ., διάμετρος 1,2 εκ.

Ακέραιη. Είναι παρόμοια με την προηγούμενη, αλλά μικρότερη.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτη. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20432.

 

ΑΑ 60

Χάλκινη οκτώσχημη πόρπη (Εικ. 30)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 12

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20456

Διαστάσεις: μήκος 8,9 εκ., διάμετρος 3,8 εκ.

Ακέραιη. Είναι κατασκευασμένη από μονοκόμματο σύρμα ρομβοειδούς διατομής, το οποίο ελίσσεται και σχηματίζει δυο σφικτά τυλιγμένες έλικες που συνδέονται μεταξύ τους με ένα οκτώσχημο μέλος. Στην πίσω πλευρά της πόρπης τα δυο άκρα του σύρματος, που εκφύονται από το μέσον των σπειρών, κάμπτονται και σχηματίζουν το ένα τη βελόνη και το άλλο το άγκιστρο για την υποδοχή της. Οι πόρπες αυτής της μορφής έχουν μεγάλη διάδοση στην κεντρική Ευρώπη, τα Βαλκάνια, την Ιταλία και την Ελλάδα. Οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν ότι εμφανίστηκαν στον βορρά, στις παραδουνάβιες περιοχές και στη συνέχεια εξαπλώθηκαν προς νότο, ενώ μερικοί τις σχετίζουν με μετακινήσεις πληθυσμών, όπως π.χ. των Δωριέων. Στη Μακεδονία είναι πολύ δημοφιλείς στην εποχή σιδήρου, επιβιώνουν ωστόσο μέχρι τους ύστερους αρχαϊκούς χρόνους. Ο αριθμός τους έχει τα τελευταία χρόνια αυξηθεί σημαντικά, όχι μόνο με την ανασκαφή του νεκροταφείου των τύμβων της Βεργίνας, αλλά και από έρευνες σε άλλες περιοχές, κυρίως στη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία. Απαντούν συχνά στους τάφους ως ζεύγη, οπότε χρησίμευαν για να συγκρατούν στους ώμους τα ενδύματα των νεκρών.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτη. Για ανάλογα παραδείγματα βλ π.χ. J. Alexander, ΑJΑ 69, 1965, 7 κ.ε., Μ. Ανδρόνικος, Βεργίνα Ι (1969), 227 κ.ε. Για σχόλια και επιπλέον βιβλιογραφία βλ. Β. Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, Χάλκινα κοσμήματα αρχαϊκών χρόνων από τη Μακεδονία (Αδημ. Διδ. Διατρ. 2003), 146 κ.ε.

 

ΑΑ 61

Χάλκινη τοξωτή πόρπη (Εικ. 31)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 36

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20453

Διαστάσεις: μήκος 6,3 εκ., πλάτος 7,4 εκ.

Λείπουν τμήματα των πλακιδίων. Αποτελείται από τόξο παχύτερο στο κέντρο και λεπτότερο στο ένα άκρο, όπου ελίσσεται, σχηματίζει διπλή σπείρα και στη συνέχεια μετατρέπεται σε βελόνη. Το λεπτό άκρο του τόξου φέρει λίγο πιο πάνω από τη σπείρα πλαστικό δακτύλιο. Στο άλλο άκρο του απολήγει σε πλακίδιο το οποίο καμπυλώνεται στο κάτω μέρος για την υποδοχή της βελόνης. Το σχήμα του πλακιδίου πόρπωσης δεν είναι σαφές λόγω της αποσπασματικής διατήρησής του. Από την κορυφή του τόξου εκφύεται ένα ημικυκλικό πλακίδιο, το οποίο επίσης διατηρείται αποσπασματικά, και το οποίο διακοσμείται με τέσσερα έκτυπα σφαιρίδια. Ανάλογα σφαιρίδια έφερε και το πλακίδιο πόρπωσης από τα οποία σώζεται μερικώς ένα. Η πόρπη εκπροσωπεί έναν σπάνιο τύπο ο οποίος έχει μικρές ομοιότητες με τις θεσσαλικές πόρπες κυρίως στο σχήμα του τόξου και την παρουσία πλακιδίου πόρπωσης.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτη.

 

ΑΑ 62

Χάλκινη περόνη με σπειροειδή κεφαλή (Εικ. 32)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,39

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20441

Διαστάσεις: μήκος 5,9 εκ.

Λείπει τμήμα της κεφαλής της. Είναι κατασκευασμένη από λεπτό σύρμα που είναι πεπλατυσμένο στο άνω άκρο και σχηματίζει σπείρα, από την οποία σώζεται μόνο η αρχή. Το άλλο άκρο της περόνης είναι αιχμηρό. Περόνες αυτής της μορφής εμφανίζονται στα μυκηναϊκά χρόνια στην Πελοπόννησο, ενώ σποραδικά απαντούν στην ίδια περιοχή και μεταγενέστερα. Στον βορειοελλαδικό χώρο είναι κυρίως κοινές στην εποχή σιδήρου. Αρκετές από αυτές έχουν βρεθεί στο νεκροταφείο των τύμβων της Βεργίνας και στο νεκροταφείο της εποχής σιδήρου στη Νέα Φιλαδέλφεια.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτη. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. Ι. Βοκοτοπούλου, Βίτσα (1986), 307-8, M. Ανδρόνικος, Βεργίνα Ι (1969), 235, Β. Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, ΑΔ 53, 1998, 578, πίν. 224α, Α. Λιούτας - Ε. Γκιούρα, ΑΕΜΘ 11, 1997, 322 εικ.4 (μέσο).

 

ΑΑ 63

Τμήμα χάλκινης βελόνης πιθανόν περόνης (Εικ. 33)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,21

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20449

Διαστάσεις: σωζ. μήκος 4,5 εκ.

Λείπουν τα άκρα. Αποτελείται από λεπτό σύρμα κυκλικής διατομής.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο.

 

ΑΑ 64

Χάλκινο κόσμημα με μορφή τροχού (Εικ. 34)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 29

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20436

Διαστάσεις: διάμετρος 5 εκ.

Μικρές αποκρούσεις παρατηρούνται στην περιφέρειά του. Ο τροχός είναι κατασκευασμένος από λεπτό, ελαφρά κοίλο έλασμα Στο κέντρο του υπάρχει έκτυπο κυκλικό έξαρμα γύρω από το οποίο σχηματίζονται τέσσερα κυκλικά διάκενα. Κοσμήματα με μορφή τροχού, τα οποία συνήθως χρησιμοποιούνται ως περίαπτα, είναι ευρέως διαδεδομένα στον ελληνικό αλλά και βαλκανικό χώρο, όπου απαντούν σποραδικά με διάφορες παραλλαγές κυρίως στη μορφή των ακτίνων. Ένα από αυτά, που βρέθηκε σε τάφο στα Υβλαία Μέγαρα, χρονολογείται από τα συνευρήματά του στο 600/590 π.Χ.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. π.χ. J. Bouzek, Greaco-Macedonian Bronzes, πίν. 50, 6, K. Kilian, Fibeln in Thessalien von der mykenischen bis zur archaischen Zeit (1975), 177 κ.ε., πίν. 79.

 

ΑΑ 65

Ζεύγος χάλκινων πολύσπειρων βραχιολιών (Εικ. 35.1, 35.2)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 9-11 και 20

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20457-458

Διαστάσεις: διάμετρος α' 5,5-9,8 εκ., β' 5,6-10 εκ., πλάτος ελάσματος 1,3 εκ.

Και τα δυο είναι συγκολλημένα. Κάθε βραχιόλι είναι κατασκευασμένο από επιπεδόκυρτο μονοκόμματο ταινιωτό στέλεχος που ελίσσεται και σχηματίζει 12 σπείρες. Η διάμετρός του είναι στενότερη στο ένα άκρο και φαρδύτερη στο άλλο. Η μια απόληξη του στελέχους του είναι ρομβοειδούς διατομής και κοσμείται με μικρές επάλληλες εγχαράξεις σε σχήμα ψαροκόκκαλου. Πολύσπειρα βραχιόλια είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στην εποχή σιδήρου στη Μακεδονία. Τα νεκροταφεία της Βεργίνας και της Τσαουσίτσας έχουν προσφέρει σημαντικό αριθμό τέτοιων μεγάλων βραχιολιών. Ανάλογα βαριά πολύσπειρα βραχιόλια έχουν βρεθεί στον κεντρικό βαλκανικό χώρο, ενώ εντυπωσιακή είναι και η ομοιότητά τους με τα βραχιόλια της κεντρικής Ευρώπης. Η νοτιότερη ωστόσο περιοχή εξάπλωσής τους φαίνεται ότι είναι η Θεσσαλία αφού είναι χαρακτηριστική η απουσία τους από τα ιερά της γεωμετρικής εποχής της νότιας Ελλάδας.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτα. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. π.χ. Μ. Ανδρόνικος, Βεργίνα I (1969), 241 κ.ε., K. Rhomiopoulou - I. Kilian-Dirlmeier, PZ 1989, 122 κ.ε., J. Bouzek, Greaco-Macedonian Bronzes (1974), 122 κ.ε.

 

ΑΑ 66

Ζεύγος χάλκινων σπειροειδών βραχιολιών (Εικ. 36.1, 36.2)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 1 και 7

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20454-5

Διαστάσεις: διάμετρος α' 6 εκ., β' 6,2 εκ., πλάτος ελάσματος α' 1,9, β' 1,8 εκ.

Μικρές αποκρούσεις παρατηρούνται στην περιφέρεια και των δυο βραχιολιών. Κάθε βραχιόλι είναι κατασκευασμένο από πλατύ ταινιωτό έλασμα με ελεύθερα άκρα που φέρει κατά μήκος κεντρική νεύρωση και ελίσσεται σχηματίζοντας μιάμιση σπείρα. Τέτοιας μορφής βραχιόλια είναι γνωστά στη Μακεδονία, αλλά και σε διάφορες περιοχές της κεντρικής Βαλκανικής. Παραπλήσιες μορφές απαντούν ακόμη στα ελληνικά ιερά, όπως π.χ. των Φερών της Θεσσαλίας.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτα. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. π.χ. K. Kilian, PZ 50, 1975, πίν. 34,16. 46,6. 52,1, του ίδιου, Fibeln in Thessalien von der mykenischen bis zur archaischen Zeit (1975), πίν. 66, 10-13,

 

ΑΑ 67

Άβαφο τροχήλατο μόνωτο κύπελο (Εικ. 37)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948,13

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20247

Διαστάσεις: ύψος 8,5 εκ., διάμετρος βάσης 6,2 εκ.

Πηλός πορτοκαλλέρυθρος με μίκα. Συγκολλημένο. Λείπει το μεγαλύτερο μέρος της λαβής του και τμήμα του χείλους του. Το κύπελλο έχει πλατιά επίπεδη βάση, σχεδόν κωνικό σώμα, που απολήγει σε εξωστρεφές χείλος, και κάθετη ταινιωτή λαβή.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. K. Kilian, PZ 20, 1975, πίν. 41,7, Β. Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, ΑΕΜΘ 12, 1998, 268, Εικ.12 αριστερά.

 

ΑΑ 68

Άβαφο μόνωτο τροχήλατο κύπελλο (Εικ. 38)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 14

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20248

Διαστάσεις: ύψος (ως τη λαβή) 8,1 εκ., ύψος (ως το χείλος) 7,7 εκ., διάμετρος βάσης 4,7 εκ., διάμετρος χείλους 6,3 εκ. Πηλός πορτοκαλέρυθρος, σκούρος. Ακέραιο. Παρόμοιο με το προηγούμενο. Η λαβή υπερυψώνεται πάνω από το χείλος.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για παρόμοια παραδείγματα βλ. παραπάνω.

 

ΑΑ 69

Άβαφο μόνωτο τροχήλατο κύπελλο (Εικ. 39)

Χρονολόγηση: 7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νεκροταφείο Νέας Φιλαδέλφειας, τάφος 948, 23.

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 20249

Διαστάσεις: ύψος 8 εκ., διάμετρος βάσης 5 εκ., διάμετρος χείλους 6,7 εκ.

Είναι παρόμοιο με το προηγούμενο. Η λαβή βρίσκεται στο ίδιο ύψος με το χείλος του αγγείου.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για παρόμοια παραδείγματα βλ. παραπάνω ΜΘ 20247.

 

ΑΑ 70

Ευβοϊκός σκύφος (Εικ. 40.1, 40.2)

Χρονολόγηση: Τέλος 8ου αι. π.Χ.

Προέλευση: Νέα Φιλαδέλφεια, γεωμετρική εγκατάσταση

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 22056

Διαστάσεις: ύψος 7 εκ., διάμετρος 18 εκ.

Ύλη: Πηλός ωχροκάστανος. Λείπουν τμήματα του σώματος και του χείλους. Συγκολλημένο και συμπληρωμένο. Το αγγείο φέρει γραπτή γεωμετρική διακόσμηση. Το κάτω μέρος του μέχρι τη γένεση των λαβών και η εξωτερική πλευρά των λαβών καλύπτεται με καστανόμαυρο γάνωμα. Τρεις λεπτές ταινίες ίδιου χρώματος περιτρέχουν εξωτερικά το χείλος. Και στις δυο όψεις του αγγείου, ανάμεσα στις λαβές, κάθετες πυκνές γραμμές πλαισιώνουν μια μετόπη, στην οποία εγγράφεται ένας δικτυωτός ρόμβος. Το εσωτερικό του αγγείου καλύπτεται με μαύρο γάνωμα, ενώ άβαφη παραμένει η κάτω επιφάνεια της βάσης.

Βιβλιογραφία:

Για όμοιο παράδειγμα βλ. π.χ. M.R. Popham - L.H. Sachet - P.G. Themelis, Lefkandi I (1980), 59 αριθ. 3, πίν. 3.

 

ΑΑ 71

Λοξότμητη πρόχους (Εικ. 41.1, 41.2)

Χρονολόγηση: 8ος-7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νέα Φιλαδέλφεια, γεωμετρική εγκατάσταση

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 22055

Διαστάσεις: σωζ. ύψος 23 εκ., διάμετρος 27 εκ., διάμετρος χείλους 12 εκ.

Πηλός πορτοκαλλέρυθρος με μίκα. Λείπει το μεγαλύτερο μέρος του σώματος και η βάση. Συγκολλημένο. Η εξωτερική επιφάνεια του αγγείου φέρει κοκκινωπό επίχρισμα. Πλατιές γραπτές ταινίες καστανού χρώματος περιτρέχουν τους ώμους, το λαιμό και το κάτω μέρος του χείλους του αγγείου.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο.

 

ΑΑ 72

Τμήματα γεωμετρικού αμφορέα (Εικ. 42)

Χρονολόγηση: 8ος-7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νέα Φιλαδέλφεια, γεωμετρική εγκατάσταση.

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 22057

Πηλός πορτοκαλλέρυθρος με μίκα. Συγκολλημένα. Σώζονται τμήματα της κοιλιάς του αμφορέα. Η εξωτερική επιφάνεια φέρει καστανέρυθρο επίχρισμα. Ταινίες καστανού χρώματος περιτρέχουν το αγγείο και σχηματίζουν ζώνη που διακοσμείται με επάλληλους ομόκεντρους κύκλους ίδιου χρώματος.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο.

 

ΑΑ 73

Άβαφο μόνωτο χειροποίητο κύπελο (Εικ. 43)

Χρονολόγηση: 9ος-7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νέα Φιλαδέλφεια, γεωμετρική εγκατάσταση

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 22059

Διαστάσεις: ύψος 11 εκ., μέγιστη διάμετρος 11 εκ., διάμετρος χείλους 8,5 εκ.

Πηλός καστανέρυθρος, χοντρόκοκκος με προσμίξεις. Συγκολλημένο. Η επιφάνεια είναι αδρή, το χρώμα ανομοιογενές λόγω κακής όπτησης.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο.

 

ΑΑ 74

Τμήμα γεωμετρικού σκύφου (Εικ. 44)

Χρονολόγηση: 8ος-7ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Νέα Φιλαδέλφεια γεωμετρική εγκατάσταση

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 22060

Διαστάσεις: σωζ. ύψος 8,5 εκ.

Πηλός πορτοκαλλέρυθρος με μίκα. Σώζεται μεγάλο τμήμα του χείλους και η μια λαβή. Το κάτω μέρος του σώματος, η λαβή και το χείλος καλύπτονται με καστανέρυθρο επίχρισμα. Η περιοχή ανάμεσα στις λαβές διακοσμείται με κρεμαστά ημικύκλια από τα οποία σώζεται τμήμα του ενός.

Βιβλιογραφία:

Αδημοσίευτο. Για ανάλογα παραδείγματα βλ. π.χ. Heartley, ό.π. 237 αριθ. 490.

 

Β. Μισαηλίδου-Δεσποτίδου