Λήμματα

Προθήκη 3 - Τούμπα Θεσσαλονίκης

Τούμπα Θεσσαλονίκης: Νεκροταφείο

ΑΑ 10

Φιάλη με οριζόντιες λαβές (Εικ. 24)

Χρονολόγηση: 8ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Τούμπα Θεσσαλονίκης, Νεκροταφείο (Ευαγόρα 24, Τφ. 9)

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 18271

Διαστάσεις: ύψος 0,96 μ., διάμετρος 0,17 μ.

Χειροποίητη φιάλη με δύο οριζόντιες λαβές, προϊόν τοπικού κεραμικού εργαστηρίου. Το αγγείο έχει συμπληρωθεί και συγκολληθεί. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε λεπτόκοκκος πηλός με αρκετή ποσότητα μίκας και λίγες προσμείξεις. Η εξωτερική και εσωτερική επιφάνεια του αγγείου έχει λειανθεί. Διακρίνεται για το βαθύ ημισφαιρικό σώμα, το ελαφρώς πεπλατυσμένο χείλος και τις δύο οριζόντιες λαβές που φύονται στο χείλος, εκ των οποίων η μία είναι συμπαγής με ορθογώνια απόληξη και η άλλη τριγωνική διάτρητη. Η βάση είναι επίπεδη. O συγκεκριμένος τύπος φιάλης αποτελεί ένα από τα συνηθέστερα αγγεία της χειροποίητης κεραμικής της Εποχής του Σιδήρου στην Κεντρική Μακεδονία. Παρουσιάζει μία μεγάλη ποικιλία λαβών διάτρητων και συμπαγών, οι οποίες αρκετές φορές διακοσμούνται με εγχάρακτα και εμπίεστα θέματα. Τη συναντούμε τόσο στους οικισμούς, όσο και στα νεκροταφεία ως κτέρισμα.

Βιβλιογραφία:

Β. Hänsel, «Ergebnisse der Grabungen bei Kastanas in Zentralmakedonien 1975-1978», JRGZM 26 (1979), 167-202.

A. Hochstetter, Die handgemachte Keramik. Text und Tafeln. Prähistorische Archäologie in Südosteuropa, Band 3, Berlin 1984.

 

ΑΑ 11

Φιάλη με λοξή λαβή (Εικ. 25)

Χρονολόγηση: 8ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Τούμπα Θεσσαλονίκης, Νεκροταφείο (Κυζίκου 38-40)

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 22681

Διαστάσεις: ύψος 0,18 μ., διάμετρος 0,23 μ.

Χειροποίητη φιάλη με λοξή λαβή, προϊόν τοπικού κεραμικού εργαστηρίου. Για την κατασκευή της χρησιμοποιήθηκε λεπτόκοκκος πηλός με αρκετή ποσότητα μίκας και λίγες προσμείξεις. Η εξωτερική και εσωτερική της επιφάνεια έχει λειανθεί. Διακρίνεται για το βαθύ ημισφαιρικό σώμα, το ελαφρώς πεπλατυσμένο χείλος και τη λοξή λαβή, η οποία είναι γνωστή και ως διχαλωτή (wish-bone). Η λαβή αποτελείται από δύο στελέχη τα οποία ξεκινούν από το χείλος και ενώνονται σε μία απόληξη που έχει τη μορφή πεπλατυσμένου κομβίου. Η βάση είναι επίπεδη. O τύπος της φιάλης με μία ή δύο λοξές λαβές εμφανίζεται στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού, αν και η καταγωγή της ανάγεται και σε παλαιότερη από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού κεραμική.

Βιβλιογραφία:

A. Hochstetter, Die handgemachte Keramik. Text und Tafeln. Prähistorische Archäologie in Südosteuropa, Band 3, Berlin 1984.

Χ. Κουκούλη-Χρυσανθάκη, Πρωτοϊστορική Θάσος. Τα νεκροταφεία του οικισμού Καστρί, Αθήνα 1992

 

ΑΑ 12

Οπισθότμητη πρόχους (Εικ. 26)

Χρονολόγηση: 8ος αι. π.Χ.

Προέλευση: Τούμπα Θεσσαλονίκης, Νεκροταφείο (Ευαγόρα 24)

Αριθμός ευρετηρίου: ΜΘ 18281

Διαστάσεις: ύψος 0,145 μ., διάμετρος 0,14 μ.

Χειροποίητη οπισθότμητη πρόχους προϊόν τοπικού κεραμικού εργαστηρίου. Το αγγείο έχει συγκολληθεί. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε λεπτόκοκκος πηλός με αρκετή ποσότητα μίκας και λίγες προσμείξεις. Η εξωτερική του επιφάνεια έχει λειανθεί. Διακρίνεται για το βαθμιδωτό χείλος, τον κυλινδρικό λαιμό, το σφαιρικό σώμα, την κάθετη συστραμμένη λαβή και την επίπεδη βάση. Οι οπισθότμητες πρόχοι πέρα από την οικιακή τους χρήση τοποθετούνται και ως κτέρισμα στους τάφους, ενώ αρκετές φορές χρησιμοποιούνται και για την ταφή μικρών παιδιών (εγχυτρισμοί).

Βιβλιογραφία:

A. Hochstetter, Die handgemachte Keramik. Text und Tafeln. Prähistorische Archäologie in Südosteuropa, Band 3, Berlin 1984.

Κ. Χαβέλα

 

Τούμπα Θεσσαλονίκης: Οικισμός (Κορυφή λοφίσκου)

ΑΑ 13

Κανθαρόσχημο αγγείο (Εικ. 27)

Χρονολόγηση: γύρω στο 1000. π.Χ.

Προέλευση: Τούμπα Θεσσαλονίκης

Αριθμός ευρετηρίου: ΚΑ 89

Διαστάσεις: ύψος 0,09 μ., διάμετρος χείλους 0,11 μ.

Αγγείο, πιθανόν για πόση, από τον προϊστορικό οικισμό της Τούμπας Θεσσαλονίκης. Είναι χειροποίητο, και σχετικά χονδρόκοκκο, με λειασμένη και ελαφρά γυαλισμένη (στιλβωμένη) επιφάνεια Χρησιμοποιούνταν στους οικισμούς και τελετουργικά στους τάφους.

 

ΑΑ 14

Οπισθότμητη πρόχους (Εικ. 28)

Χρονολόγηση: κατά το 900 π. Χ.

Προέλευση: Τούμπα Θεσσαλονίκης

Αριθμός ευρετηρίου: ΚΑ 319/320

Διαστάσεις: σωζ. ύψος 0,163 μ., διάμετρος σώματος 0,145 μ.

Αγγείο για την προσφορά και αποθήκευση υγρών (πρόχους) από τον προϊστορικό οικισμό της Τούμπας Θεσσαλονίκης. Χειροποίητο και ιδιαίτερα φροντισμένο κατασκευαστικά σκεύος, με καλά γυαλισμένη (στιλβωμένη) επιφάνεια, διακοσμητική «στριφτή» λαβή, σκόπιμα αποκομμένο το πίσω τμήμα της προχοής. Διακόσμηση με εγχαράξεις στο λαιμό και γύρω από τη λαβή. Ενδεικτικό των πολυτελών πήλινων σκευών της περιοχής.

 

ΑΑ 15

Αμφορέας ή υδρία (Εικ. 29)

Χρονολόγηση: 1100 - 1000. π.Χ.

Προέλευση: Τούμπα Θεσσαλονίκης

Αριθμός ευρετηρίου: ΚΑ 641/707

Διαστάσεις: ύψος 035 μ., διάμετρος χείλους 0,14 μ., διάμετρος βάσης 0,012 μ.

Αγγείο για την αποθήκευση και μεταφορά υγρών από τον προϊστορικό οικισμό της Τούμπας Θεσσαλονίκης. Είναι κατασκευασμένο στον τροχό, κάτι όχι πολύ συνηθισμένο ακόμη στην περιοχή. Το αγγείο βρέθηκε σε κτίσμα που χρονολογείται το 1100-1000 π.Χ. Το σχήμα και η γραπτή διακόσμηση, όμως, ακολουθούν την παλιότερη παράδοση του μυκηναϊκού ρυθμού, κάτι που συνηθίζεται την περίοδο αυτή στην περιοχή. Ένας γραπτός σταυρός κάτω από τη λαβή είναι αναγνωριστικό σημάδι που έγινε από τον αγγειοπλάστη. Ανάλογα σημάδια είναι γνωστά σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας από την ίδια και παλιότερες περιόδους. Τελευταία έχει προταθεί, ότι ίσως διευκόλυναν τους κατασκευαστές να ξεχωρίζουν, για ποικίλους λόγους, ορισμένα από τα αγγεία που παρήγαγαν.

 

Στ. Ανδρέου