Περίληψη: Η τούμπα της Ασσήρου κατά τον 8ο και 7ο αι. π.Χ.: οι αψιδωτές κατασκευές της φάσης 1 και η λειτουργία τους

O οικισμός στην τούμπα της Ασσήρου, στο δυτικό άκρο της λεκάνης του Λαγκαδά περίπου 23 χλμ. βόρεια της Θεσσαλονίκης, στον δρόμο προς Σέρρες, ιδρύθηκε περίπου το 2000 π.Χ. και συνέχισε να είναι ένα σημαντικό κέντρο της περιοχής μέχρι το 900 π.Χ., όταν εγκαταλείφθηκε για πάνω από εκατό χρόνια. Στις αρχές της Εποχής του Σιδήρου η περιοχή κατοικήθηκε στην κορυφή της τούμπας και περιορίστηκε στα 70 x 40 μ. Φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε ξανά για μια ευρύτερη θέση, ύστερα από πολλές πυρκαγιές που κατέστρεψαν τον οικισμό κατά διαστήματα.

Περί το 750 π.Χ. νέα κτίρια κατασκευάστηκαν στην κορυφή, αλλά αυτά ήταν πολύ διαφορετικά από τα προηγούμενα. Αντί για κανονικά ορθογώνια σπίτια των προηγούμενων αιώνων, δύο πλατιές αψιδωτές κατασκευές ορθώθηκαν στο νοτιότερο άκρο της τούμπας, ενώ μικρότερα κτίρια κατασκευάστηκαν στα ανατολικά και βόρεια αφήνοντας έναν ανοιχτό χώρο -ίσως αυλή- στο κέντρο. Ανάμεσα στα ευρήματα υπήρχαν μεγάλες αποθήκες με πιθάρια και αγγεία καθώς και θραύσματα από κρατήρες χωρητικότητας γύρω στα 25 λίτρα. Τα κτίρια και τα συμφραζόμενά τους υποδεικνύουν μια ειδική λειτουργία, ίσως η κατοικία ενός τοπάρχη, στα πλαίσια μιας μεγαλύτερης κοινωνίας που έζησε στην περιοχή.