9.2.8. Μιχαήλ Άγγελος: «Χρωστάω τα πάντα στην Αρχαιότητα!»

Το 1503 ανατέθηκαν στον Λεονάρντο η Μάχη του Anghiari και στον Μιχαήλ Άγγελο (1475-1564) η Μάχη της Cascina, δύο τεράστιες τοιχογραφίες που θα διακοσμούσαν την αίθουσα του Μεγάλου Συμβουλίου στο Palazzo della Signoria στη Φλωρεντία. Αν και τα ζωγραφικά αυτά έργα δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, στα προπαρασκευαστικά σχέδια και των δύο καλλιτεχνών παρατηρούνται ποικίλες επιρροές από ανάγλυφα ρωμαϊκών σαρκοφάγων. Για τον Μιχαήλ Άγγελο, τον πιο γνωστό και αντιπροσωπευτικό καλλιτέχνη της κλασικής Αναγέννησης, είχε προηγηθεί το ημιτελές του νεανικό ανάγλυφο, η Κενταυρομαχία, σήμερα στο Museo di Casa Buonarroti στη Φλωρεντία. Πρόκειται για μια πολύπλοκη μελέτη γυμνών σωμάτων, που συγκρούονται λυσσαλέα σε μια ξεχωριστή σύνθεση, ένα έργο που τοποθετήθηκε ανάμεσα σε σημαντικά αρχαία στον κήπο του Λορέντσο του Μεγαλοπρεπή των Μεδίκων στη Φλωρεντία. Περίπου 10 χρόνια αργότερα, το 1504, στήθηκε στην Piazza della Signoria ο περίφημος Δαβίδ του (εικ. 371), ένα γυμνό υπερφυσικού μεγέθους, μια προσωπική, αλλά και κλασικίζουσα απάντηση στον Δαβίδ του Ντονατέλο (εικ. 352). Ελάχιστα είναι τα σχέδια ή οι σπουδές του Μιχαήλ Αγγέλου που αντιγράφουν πιστά αρχαία έργα. Θεωρούν ότι είχε δει τον λεγόμενο Θησέα του Παρθενώνα σε σχέδιο του Κυριακού από την Ανκόνα και τον χρησιμοποίησε ως πρότυπο για τον Αδάμ στην περίφημη σύνθεσή του στην Καπέλα Σιστίνα (Capella Sixtina) στη Ρώμη. Ο Μιχαήλ Άγγελος είπε για τον εαυτό του ότι χρωστάει τα πάντα στην Αρχαιότητα. Τα κλασικά αγάλματα στο Belvedere του Βατικανού, καθώς και άλλα έργα της αρχαίας πλαστικής, προσφέρουν στον Μιχαήλ Άγγελο λύσεις και ιδέες που συνεχώς διασκευάζει και προσαρμόζει στις δικές του σταθερές. Ο Λαοκόων διακρίνεται πίσω από τον Απόστολο Ματθαίο (Φλωρεντία, Accademia) και πίσω από τους δυο Σκλάβους (Λούβρο), ενώ η μελέτη και επίδραση από τον κορμό Belvedere εμφανίζεται σε μορφές Σκλάβων στην οροφή της Καπέλα Σιστίνα, καθώς και στους περίφημους non finito (ημιτελείς) μαρμάρινους Σκλάβους Boboli (Φλωρεντία, Accademia· εικ. 372).