10.1. Αρχιτεκτονική με οδηγίες του Βιτρουβίου

Ο πιο μορφωμένος αρχιτέκτονας, με εξοικείωση στους κλασικούς, που είχε μελετήσει διεξοδικά τον Βιτρούβιο και με γνώσεις που ξεπερνούσαν αυτές των συναδέλφων του της γενιάς του Μπραμάντε (του αρχιτέκτονα του Αγίου Πέτρου της Ρώμης), ήταν ο Αντρέα Παλάντιο (1518-1580). Χαρακτηριστικό έργο του ήταν η Βίλα Ροτόντα κοντά στη Βιτσέντσα (εικ. 379), όπου οι τέσσερις απόλυτα συμμετρικές πλευρές της έχουν είσοδο που μιμείται πρόσοψη αρχαίου ιωνικού ναού και έναν κεντρικό χώρο που θυμίζει το Πάνθεον της Ρώμης. Έργο δικό του επίσης στη Βιτσέντσα, ήταν το Τεάτρο Ολίμπικο (Teatro Olimpico, 1580-1585· εικ. 380), το πρώτο στεγασμένο θέατρο στη μορφή των αρχαίων. Στην εντυπωσιακή σκηνή του με τις προοπτικές φυγές και τις αρχιτεκτονικές προσόψεις το πρώτο έργο που παίχθηκε ήταν ο Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή στις 3 Μαρτίου 1585. Θα περάσει όμως καιρός για να ανεβάσουν και πάλι αρχαίο δράμα, μια και στο θέατρο της εποχής προτιμούσαν κωμωδίες και βουκολικά ειδύλλια.

Η επιδεικτική ανάμειξη στοιχείων στην αρχιτεκτονική του Παλάντιο αποτελεί απόδειξη του εύρους της αρχαιογνωσίας του. Η αρχιτεκτονική του, το παλαδιανό στιλ, θα επηρεάσει βαθιά για μεγάλο διάστημα πολλούς δημιουργούς όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στην Αμερική και θα παίξει σημαντικό ρόλο στην επικράτηση του κλασικισμού.