2.6. Ερωτικά θέματα

Ο έρωτας είναι ίσως το πιο αγαπημένο θέμα των νεωτερικών ποιητών, ένα θέμα που συμβολίζει την απομάκρυνση από την υψηλή ποίηση του παρελθόντος. Μια ξεχωριστή παράδοση αποτελούν οι καταλογικές ελεγείες που αφιερώνονται σε μια ιδανική ερωμένη από την οποία παίρνει την ονομασία της και ολόκληρη η ποιητική συλλογή. Η αρχή γίνεται ήδη στα αρχαϊκά χρόνια με τη Ναννώ του Μίμνερμου (τέλη 7ου αι. π.Χ.) και συνεχίζεται με τη Λύδη του Αντιμάχου (ακμή 400 π.Χ.) — και τα δύο αυτά ποιήματα πρέπει να έχει υπόψη του ο Καλλίμαχος όταν στον Πρόλογο των Αιτίων συγκρίνει την επιτυχημένη με την άκομψη ελεγεία. Ίσως και μια τρίτη, χαμένη σήμερα, αυτήν που λέγεται ότι συνέθεσε ο Φιλίτας για κάποια Βιττίδα και την οποία έχει ως πρότυπο στη δική του αντίστοιχη συλλογή με τίτλο Λεόντιον ο Ερμησιάναξ ο Κολοφώνιος. Σε τέτοια ποιήματα πρέπει να αναζητηθεί και η απαρχή της υποκειμενικής ερωτικής ελεγείας των Ρωμαίων προς φανταστικές ερωμένες, αυτής που ο Κάτουλλος αφιερώνει στη Λεσβία, ο Προπέρτιος στην Κυνθία και ο Οβίδιος στην Κόριννα.

Η θεματική αναζήτηση των ελληνιστικών ποιητών αφορά τόσο διάσημες ή/και απόκρυφες ιστορίες αντλημένες από τον μύθο όσο και επινοημένες ιστορίες με ήρωες ανθρώπους της καθημερινότητας. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα καταλογικά ποιήματα που αφηγούνται πλήθος ερωτικών μύθων (Ερμησιάναξ Λεόντιον και Φανοκλής Ἔρωτες ἢ Καλοί), το τρίτο βιβλίο των Αργοναυτικών του Απολλωνίου για τον έρωτα Μήδειας και Ιάσονα, μια σειρά από ρομάντζα όπως του Ακόντιου και της Κυδίππης από τα Αίτια του Καλλιμάχου, το επύλλιο Ευρώπη του Μόσχου με θέμα το ερωτικό σμίξιμο της Ευρώπης και του Δία-ταύρου και πλήθος άλλων. Οι άγνωστες ερωτικές ιστορίες των ηρώων του μύθου αποτελούν εξάλλου και την πρώτη ύλη για τη συλλογή του Παρθένιου από τη Νίκαια (1ος αι. π.Χ.) με τίτλο Ἐρωτικὰ Παθήματα. Από την άλλη πλευρά, ποιητές όπως ο Θεόκριτος προτιμούν να κατασκευάζουν μια ολόκληρη ερωτική μυθολογία για τους ανώνυμους, τους ερωτοχτυπημένους βουκόλους και ποιμένες των βουκολικών ειδυλλίων ή τις ερωτευμένες γυναίκες των αστικών μίμων (χαρακτηριστική φιγούρα η Σιμαίθα από το Ειδύλλιο 2 Φαρμακεύτρια). Δεν λείπουν φυσικά και οι παρεκκλίσεις που αποτελούν συμβάσεις του συμποτικού και ερωτικού επιγράμματος, όπως όταν περιγράφονται ομοερωτικές σχέσεις ή γίνονται πρωταγωνίστριες οι εταίρες, και φυσικά η θεματική της Αφροδίτης και του θεού Έρωτα που στοιχειώνουν ποίηση και τέχνη της εποχής [Ερωτικά επιγράμματα, ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΑΕ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ 178-194].

Κείμενα:

· Καλλίμαχος, Αίτια απ. 67-75 (Η ελεγεία του Ακόντιου και της Κυδίππης)

· Απολλώνιος, Αργοναυτικά Βιβλίο 3 (Ο έρωτας της Μήδειας και του Ιάσονα)

· Θεόκριτος, Ειδύλλιο 2 Φαρμακεύτρια (Η ερωτευμένη μάγισσα)

· Μόσχος, Ευρώπη

· Παλατινή Ανθολογία, βιβλίο 5 (Τα ερωτικά επιγράμματα)

Βιβλιογραφία:

· Θ.Δ. Παπαγγελής. 1994. Η ποιητική των Ρωμαίων «Νεωτέρων». Αθήνα: ΜΙΕΤ.

· Ε. Σιστάκου. 2004. Η άρνηση του έπους. Όψεις του Τρωικού μύθου στην ελληνιστική ποίηση. Αθήνα: Πατάκης, 169-236.