Β1.3.6.vii. Λυκούργος

Ο Λυκούργος (περ. 390-325 π.Χ.), γόνος οικογένειας ιερέων των Αθηνών, των Ετεοβουτάδων, πολιτικός και ρήτορας, μαθητής του Πλάτωνα και του Ισοκράτη, συγκαταλέγεται στον κανόνα των αττικών ρητόρων, αν και ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς χαρακτηρίζει το ύφος του «διογκωμένο, μεγαλόστομο και επίσημο […]· όχι όμως κομψό, ούτε ευχάριστο, αλλά δυναμικό» (Περὶ μιμήσεως 6.433.3).^[117] Ωστόσο, δεν λείπουν και άλλες, ιδιαίτερα κολακευτικές εκτιμήσεις για τη ρητορική του δύναμη (Δίων Χρυσόστομος 18.11).

Στα μεταγενέστερα χρόνια του βίου του ασχολήθηκε με τα κοινά. Ήταν οπαδός της αντιμακεδονικής παράταξης. Μετά την αποφασιστική μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) ανέλαβε τη διαχείριση των οικονομικών της πόλης του και έκανε μια σειρά αποφασιστικών κινήσεων για την οχύρωση και την άμυνά της.

Ξέρουμε πως είχε γράψει δεκατέσσερις λόγους (κυρίως δικανικούς που υποστήριζαν την επιβολή τιμωρίας για παραβίαση θρησκευτικών και διοικητικών διατάξεων), αλλά έχει σωθεί μόνο ένας (η εισαγγελία Κατά Λεωκράτους). Εδώ κατηγορεί ως προδότη κάποιον Λεωκράτη, που, ενώ μετά την ήττα στη Χαιρώνεια είχε εγκαταλείψει την Αθήνα και είχε μεταφέρει την περιουσία του στη Ρόδο και τα Μέγαρα -από φόβο ότι θα καταλάμβαναν την πόλη οι Μακεδόνες, αποδεικνύοντας έτσι, κατά τον κατήγορο, ότι προέκρινε το ατομικό συμφέρον από το συλλογικό- επιστρέφει στην Αθήνα περί το 331 π.Χ., οπότε και αντιμετωπίζει το κατηγορητήριο του Λυκούργου. Ο λόγος διακρίνεται από ανηλεή αντίληψη του δικαίου και αυστηρό αίσθημα ευθύνης. Σε αυτόν προβάλλεται με έμφαση το ήθος των προγόνων, που αντιπαραβάλλεται με την αναξιοπρεπή συμπεριφορά του Λεωκράτη, ο οποίος όμως τελικά απαλλάσσεται.

Μετά τον θάνατο του Λυκούργου (περίπου το 325/324) η Αθήνα τού απένειμε διάφορες τιμές αναγνωρίζοντας την προσφορά του προς την πόλη.

Βιβλιογραφία:

Φάνης Ι. Κακριδής, Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2006 (Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση 3, 1η ανατύπωση, με μικρές διορθώσεις. 1η έκδ. 2005). Ενότητα 3.6.Α. Ρητορεία και ρητορική.