ΑΡΚΑΔΑΣ

(αστερισμός)

Ο Αρκάδας είναι γιος του Δία και της Νύμφης συνοδού της Άρτεμης και ορκισμένης παρθένας Καλλιστώς. Κατά άλλους, πατέρας του είναι ο Πάνας.

Όταν η μητέρα του πέθανε από βέλος της Άρτεμης ή μεταμορφώθηκε σε αρκούδα από την Ήρα, ο Δίας έστειλε τον Ερμή με διαταγή να σώσει το παιδί που η Καλλιστώ είχε στην κοιλιά της και να το παραδώσει στη Μαία, τη μητέρα του, για να το αναθρέψει. (Εικ. 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 536, 537, 538, 539, 540)

Από την πλευρά της μητέρας του παππούς του ήταν ο Λυκάονας, βασιλιάς της Αρκαδίας, ο οποίος, για να εκδικηθεί τον Δία που είχε αποπλανήσει την κόρη του Καλλιστώ, ή για να δοκιμάσει τη νοημοσύνη του Δία, τον κάλεσε σε τραπέζι, προσφέροντάς του ως εκλεκτό έδεσμα τον σφαγμένο και διαμελισμένο Αρκάδα. Οργισμένος ο Δίας, με αποστροφή ανέτρεψε το τραπέζι, μεταμόρφωσε τον Λυκάονα σε λύκο, έκαψε με κεραυνό την Αρκαδία και ύστερα πήρε τα κομμάτια του σφαγμένου παιδιού του, τα κόλλησε και ξανάδωσε ζωή στο παιδί που έγινε γενάρχης των Αρκάδων.^[5] (Εικ. 541, 542, 543, 544, 545)

Μετά τον θάνατο και του τελευταίου γιου του Λυκάονα την εξουσία την πήρε ο εγγονός του Αρκάδας. Αυτός έφερε την καλλιέργεια του ήμερου καρπού και δίδαξε τους ανθρώπους να κάνουν ψωμί και να υφαίνουν ρούχα. Από τον βασιλιά αυτόν η χώρα πήρε το όνομα Αρκαδία αντί Πελασγία και οι κάτοικοί της Αρκάδες αντί Πελασγοί (Παυσανίας 8.2.1-2). Από τη Λεάνειρα, την κόρη του Αμύκλου, ή από την κόρη του Κρόκωνα Μεγάνειρα ή, όπως λέει ο Εύμηλος, από τη νύμφη Χρυσοπέλεια, απέκτησε ο Αρκάδας δύο γιους, τον Έλατο και τον Αφείδα (Απολλόδωρος 3.9).

Ο Οβίδιος, παίρνοντας αφορμή από την παλιά ιστορία της μεταμόρφωσης της Καλλιστώς σε αρκούδα, συμπλήρωσε την ιστορία προχωρώντας και σε μια δεύτερη μεταμόρφωση, του Αρκάδα αυτή τη φορά, ύστερα από μια συνάντηση με τη μητέρα αρκούδα. Η Καλλιστώ με τη νέα μορφή της αρκούδας διατήρησε την ανθρώπινη συνείδηση. Σε αυτή τη διπλή κατάσταση συντελείται η συνάντησή της με τον θηρευτή γιο της Αρκάδα, που δεκαπεντάχρονος ασκούνταν στο κυνήγι. Η μητέρα αναγνώρισε το παιδί της, αλλά, αδυνατώντας να επικοινωνήσει μαζί του, κατέφυγε στον ναό του Λυκαίου ή Λύκιου Δία. Ο Αρκάδας εισέδυσε στο ιερό παρά τον τοπικό νόμο να τιμωρείται με θάνατο ο εισβολέας. Η μεταμόρφωση των δυο τους από τον Δία σε αστερισμούς έσωσε τον έναν από τον άλλον, η μητροκτονία δεν συντελείται και οι δυο τους βρέθηκαν στον ουρανό πλάι ο ένας στον άλλον, Μεγάλη Άρκτος η Καλλιστώ και Αρκτούρος, φύλακας της Άρκτου, ο Αρκάδας ή, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, Μικρή Άρκτος. Αυτό προκάλεσε την οργή και το παράπονο της Ήρας, αλλά και την υποψία για την τύχη της ως συζύγου του Δία, και γι' αυτό ζήτησε από το ζευγάρι Ωκεανός και Τηθύς να κρατηθούν μακριά η Άρκτος από τον Αρκτούρο. (Εικ. 546, 547, 548, 549, 550, 551, 552, 553, 554, 555, 556, 557, 558, 559, 560, 561, 562, 563, 564, 565, 566, 567)