ΙΟΔΑΜΑ

(πέτρα)

Η Ιοδάμα, κόρη του Ίτωνου και εγγονή του Αμφικτύονα από τη γενιά του Δευκαλίωνα, ήταν ιέρεια της θεάς Αθηνάς στον ναό της στην περιοχή του Κορωναίου στη Βοιωτία:

Πριν φτάσουμε στην Κορώνεια από τις Αλαλκομενές, συναντούμε το ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς. Πήρε το όνομα από τον Ίτωνο, γιο του Αμφικτύονα, και σ' αυτό συνέρχονται οι Βοιωτοί, όταν έχουν γενική συνέλευση. Στον ναό υπάρχουν δύο χάλκινα αγάλματα, της Ιτωνίας Αθηνάς και του Δία, έργα του Αγοράκριτου (Παυσ. 9.39.1).

Μια νύχτα η Αθηνά εμφανίστηκε στην ιέρειά της φορώντας την αιγίδα της και εκείνη μεταμορφώθηκε σε πέτρα. Σύμφωνα με τον Παυσανία η μεταμόρφωση έγινε ως εξής:

[…] η Ιοδάμα, η ιέρεια της θεάς, μπήκε νύχτα στο τέμενος της θεάς κι είδε να εμφανίζεται μπροστά της η Αθηνά. Στον χιτώνα της θεάς ήταν κεντημένη η κεφαλή της Γοργόνας Μέδουσας. Και η Ιοδάμα, μόλις την είδε, έγινε πέτρα. Και γι' αυτόν τον λόγο μια γυναίκα ανάβει κάθε μέρα φωτιά στον βωμό της Ιοδάμας και εκεί που την ανάβει φωνάζει τρεις φορές στη διάλεκτο των Βοιωτών ότι η Ιοδάμα ζει και ζητάει φωτιά. (Παυσ. 9.39.2)

Την Ιοδάμα την ερωτεύθηκε ο Δίας και απέκτησε μαζί της μία κόρη, τη Θήβη που την πάντρεψε με τον Ώγυγο, τον πρώτο, και αυτόχθονα, βασιλιά της Βοιωτίας.

Παραλλαγή του μύθου, που αποδίδεται στον Σιμωνίδη και στον Απολλώνιο Ρόδιο και αναφέρεται από τον Τζέτζη, λέει ότι η Αθηνά και η Ιοδάμα ήταν αδελφές, και ότι η Αθηνά, παίζοντας με τα όπλα της, σκότωσε κατά λάθος την Ιοδάμα. Σύμφωνα με το Μέγα Ετυμολογικόν, που αναφέρει θεσσαλική παράδοση, έτσι εξηγείται και η επωνυμία Αθηνά Ιτωνία ή Ιτωνίς, δηλαδή Αθηνά, κόρη του Ίτωνα, από την πόλη Ίτωνα, άγνωστη και αταύτιστη.