ΠΟΜΠΙΛΟΣ

(ψάρι)

Υπάρχουν δύο παραδόσεις για το ψάρι πομπίλος. Σύμφωνα με την πρώτη γεννήθηκε από το αίμα του Ουρανού, που έπεσε στη θάλασσα όταν ο Κρόνος απέκοψε από τον πατέρα του τα γεννητικά όργανα, μαζί με την Αφροδίτη· επομένως, από γεννησιμιού του το ψάρι αυτό έχει χαρακτήρα ερωτικό -ἐστὶ δ᾽ ὁ πομπίλος ζῷον ἐρωτικόν, ὡς ἂν καὶ αὐτὸς γεγονὼς ἐκ τοῦ Οὐρανίου αἵματος ἅμα τῇ Ἀφροδίτῃ (Αθήν., Δειπν. 7.18). Η άλλη παράδοση θέλει τον ψάρι πομπίλο να είναι το αποτέλεσμα της μεταμόρφωσης του ναυτικού Πομπίλου ως συνέπεια της παρέμβασής του στις ερωτικές προθέσεις του Απόλλωνα προς ένα κορίτσι -τὸν Πομπίλον φησὶν ἄνθρωπον πρότερον ὄντα μεταβαλεῖν εἰς ἰχθὺν διά τινα Ἀπόλλωνος ἔρωτα (Αθήν., Δειπν. 7.19). Πιο συγκεκριμένα:

Ο Πομπίλος ήταν ναυτικός και φίλος του ποταμού Ίμβρασσου, πατέρα της Ωκυρρόης που την ερωτεύτηκε ο Απόλλωνας. Όταν κάποτε η κοπέλα πήγε από τη Σάμο στη Μίλητο για τις γιορτές της Άρτεμης, από φόβο για τον Απόλλωνα, παρακάλεσε τον Πομπίλο να την προστατεύσει και να τη φέρει πίσω στην πατρίδα της. Ο Πομπίλος δέχτηκε, η Ωκυρρόη επιβιβάστηκε στο πλοίο, αλλά καθώς έφταναν στη Σάμο, παρουσιάστηκε ο Απόλλωνας, ο οποίος άρπαξε το κορίτσι, απολίθωσε το καράβι και μεταμόρφωσε τον Πομπίλο στο ομώνυμο ψάρι, ιερό και παντοτινό ακόλουθο προστάτη πλοίων και ναυτικών -οἱ ναυτικοί […] πομπίλον ἱερὸν ἰχθὺν προσαγορεύουσι διὰ τὸ ἐκ πελάγους προπέμπειν τὰς ναῦς ἕως εἰς λιμένα· διὸ καὶ πομπίλον καλεῖσθαι, χρύσοφρυν ὄντα (Αθήν., Δειπν. 7.21). (Εικ. 1602)