ΥΛΑΣ
(ηχώ)
κάλλιστος Ὕλας μακάρων ἀριθμεῖται
(Θεόκρ. 13.72)
Ο Ύλας ήταν γιος του Θειοδάμαντα, βασιλιά των Δρυόπων. Ο Ηρακλής τον άρπαξε, όταν νίκησε τους Δρύοπες, και τον ερωτεύτηκε. Ο νέος συνόδευσε τον Ηρακλή στην Αργοναυτική εκστρατεία. Για τις συνθήκες που χάθηκε, όταν αποβιβάστηκαν σε λιμάνι της Μυσίας, οι πληροφορίες είναι ποικίλες. Λέγεται ότι Ηρακλής πήγε να κόψει ένα δέντρο, για να κατασκευάσει ένα κουπί σε αντικατάσταση αυτού που του είχε σπάσει. Τότε ο Ύλας βγήκε στο βουνό Αργανθώνιο της Μυσίας να πάρει νερό από πηγή μέσα στο δάσος ή από το ποτάμι ή τη λίμνη Ασκάνιος. Στα Ορφικά Αργοναυτικά λέγεται ότι προσορμίστηκαν, γιατί έπρεπε να αναζητήσουν φαγητό και νερό. Ο Ηρακλής αποβιβάστηκε και άρχισε να κυνηγά. Όμως αργοπόρησε και ο Ύλας με τον Πολύφημο πήγαν να τον βρουν. Όπως και να έχουν τα πράγματα, στο δάσος ή στην πηγή ή στον ποταμό οι Νύμφες είδαν τον Ύλα και τον πόθησαν για την ομορφιά του. Τον τράβηξαν κοντά τους, για να τον κάνουν αθάνατο, και εξαφανίστηκαν μαζί του. Ο σύντροφός τους Πολύφημος αντιλήφθηκε πρώτος την εξαφάνιση του νέου και τον φώναξε πολλές φορές αλλά μάταια (Ορφ. Αργ. 634-657). Στο μεταξύ οι Αργοναύτες είχαν σηκώσει άγκυρα και απέπλευσαν χωρίς τους συντρόφους τους. Ο Πολύφημος ίδρυσε εκεί την Κίο, που αργότερα μετονομάστηκε σε Προύσα. Και ο Ηρακλής, επειδή υποψιάστηκε τους Μυσούς για απαγωγή, απαίτησε ομήρους και διέταξε να ψάξουν για τον νέο άνδρα. Σε ανάμνηση του γεγονότος οι κάτοικοι της Κίου γιόρταζαν ετήσια μια γιορτή στην οποία αναζητούσαν τον Ύλα με ορειβασία και έξοδο από τις πόλεις, ἐπὶ τὰς ὓλας, προς τα δάση δηλαδή. Οι ιερείς, σε πομπή, φώναζαν τρεις φορές το όνομά του. (Εικ. 1915, 1916, 1917, 1918, 1919, 1920, 1921, 1922, 1923, 1924, 1925)
Ο Αντωνίνος Λιβεράλις παραδίδει ότι οι Νύμφες, επειδή φοβήθηκαν μήπως ο Ηρακλής ανακαλύψει την κρυψώνα τους, μεταμόρφωσαν τον Ύλα σε ηχώ και αυτή ενεργοποιούνταν κάθε φορά που ο Ηρακλής τον φώναζε. Επειδή όμως οι Αργοναύτες έπρεπε να συνεχίσουν το ταξίδι τους, ο Ηρακλής άφησε πίσω τον Πολύφημο για να συνεχίσει την αναζήτηση του Ύλα και ο ίδιος μπήκε στο καράβι μαζί με τους Αργοναύτες. Όμως ο Πολύφημος πέθανε, προτού βρει τον Ύλα. Και οι ντόπιοι θυσίαζαν πλάι στη βρύση και ο ιερέας φώναζε τρεις φορές το όνομά του και τρεις φορές του απαντούσε η ηχώ.
