ΣΜΥΡΝΑ ή ΜΥΡΡΑ

(φυτό, μύρρα)

μύῤῥα δὲ ἡ σμύρνα παρ᾽ Αἰολεῦσιν, ἀφ᾽ ἧς τὰ πολλὰ τῶν μύρων ἐσκευάζετο

(Αθήν., Δειπνοσοφοσταί 1.1.155)

Σύμφωνα με τον μύθο, η Σμύρνα, κόρη ή εγγονή της Νύμφης Ωρείθυιας και του βασιλιά Θείαντα, γιου του Βήλου, που ζούσε στην περιοχή του Λιβάνου, ερωτεύτηκε τον πατέρα της. Τον άνομο αυτό έρωτα τής τον ενέβαλε η Αφροδίτη, γιατί δεν την τιμούσε, κάτι που συνήθιζε η θεά σε παρόμοιες περιπτώσεις. Η παραμάνα της Ιππολύτη την έβαζε στον κοιτώνα του πατέρα της με σκεπασμένο πρόσωπο, ενώ σε εκείνον είχε πει ότι κοπέλα από αρχοντική γενιά ήθελε να βρεθεί μαζί του αλλά να μείνει άγνωστη. (Εικ. 51, 52, 53, 54, 55, 56) Όταν ο Θείαντας θέλησε να μάθει ποια ήταν η αρχόντισσα με την οποία κοιμόταν για δώδεκα νύχτες, κράτησε λαμπάδα. Ο πατέρας της την καταδίωξε με μαχαίρι και η Σμύρνα, ήδη έγκυος, παρακάλεσε τους θεούς να μην την αφήσουν ούτε στον κόσμο των ανθρώπων ούτε των νεκρών, και αυτοί τη μεταμόρφωσαν στο δέντρο μύρρα. Δέκα μήνες μετά ο φλοιός του δέντρου έσκασε και βγήκε από εκεί ένα όμορφο αγόρι, ο Άδωνης, τόσο όμορφο που το διεκδίκησαν δυο θεές, η Αφροδίτη και η Περσεφόνη (βλ. Άδωνης). Οι καρποί του δέντρου είναι τα δάκρυα της Σμύρνας. (Εικ. 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71)

Ενίοτε ως πατέρας της Σμύρνας αναφέρεται ο Κινύρας και ως μητέρα της η Κεγχρεΐς. Αυτή φαίνεται να ευθύνεται, σε άλλες εκδοχές του μύθου, για τον άνομο έρωτα της κόρης της, γιατί είχε παινευτεί ότι η κόρη της ήταν πιο όμορφη από την ίδια τη θεά της ομορφιάς. Όταν η Σμύρνα συνειδητοποίησε τον άνομο έρωτά της, θέλησε να κρεμαστεί αλλά η τροφός τη συμβούλευσε να αποδεχθεί και να ικανοποιήσει το πάθος της. Ο κορεσμός του πάθους έφερε την ντροπή και η Σμύρνα κρύφτηκε στο δάσος. Εκεί η Αφροδίτη τη μεταμόρφωσε σε δέντρο, γιατί λυπήθηκε το αθώο θύμα της ύβρεως της μητέρας της. Ο ίδιος ο πατέρας της και πατέρας του παιδιού της Κινύρας έσκισε τη φλούδα του δέντρου με το μαχαίρι του και ελευθέρωσε το μωρό ή ένας κάπρος με τους χαυλιόδοντές τους.

(Για τις διάφορες παραδόσεις και την ιστορία της Σμύρνας και του Άδωνη βλ. Απολλόδωρος 3.14.2)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Πόσο τυχαία είναι η επιλογή του ονόματος της παραμάνας; Το όνομα είναι, βέβαια, συνηθισμένο, όμως αναπόφευκτα προσκαλείται στη μνήμη η ιστορία ενός άλλου άνομου έρωτα, της Φαίδρας για τον προγονό της Ιππόλυτο και τον ρόλο της παραμάνας της βασίλισσας ως μεσολαβήτριας. Εξάλλου, και ο άνομος έρωτας της Σμύρνας για τον πατέρα της ήρθε ως τιμωρία από τη θεά, γιατί δεν την τιμούσε, όπως ακριβώς ο Ιππόλυτος.