ΥΑΚΙΝΘΟΣ

(κρινολούλουδο)

Οι έρωτες των θεών για τους θνητούς σπάνια έχουν καλή έκβαση για τους δεύτερους. Αυτό ήταν γνωστό μοτίβο στην αρχαιότητα και αυτό διαφύλαξαν και μεταγενέστεροι μυθογράφοι ή μυθοπλάστες.

Ένα από τα θύματα του έρωτα του Απόλλωνα ήταν και ο πανέρμορφος Υάκινθος, το γενεαλογικό δέντρο του οποίου εμφανίζεται μπερδεμένο, κάτι που δείχνει την προσπάθεια τοπικών παραδόσεων να τον εγκολπωθούν. Ο Απολλόδωρος διασώζει δύο παραδόσεις, μία θεσσαλική, η άλλη των Λακεδαιμονίων. Σύμφωνα με την πρώτη ο Υάκινθος ήταν γιος της Μούσας Κλειώς και του Πίερου. Τον ερωτεύτηκε ο Θάμυρις, που θεωρούνταν ο πρώτος που εισήγαγε την παιδεραστία. (Απολλόδωρος 1.3)

Η δεύτερη παράδοση θέλει τον Υάκινθο γιο του Αμύκλα και της Διομήδης, κόρης του Λαπίθη, εγγονό του Λακεδαίμονα και της Σπάρτης, δισέγγονο της Ταϋγέτης και του Δία. (Απολλόδωρος 3.3)

Και στις δύο εκδοχές ο Απόλλωνας ερωτεύεται τον όμορφο νέο και τον σκοτώνει άθελά του με τον δίσκο, είτε γιατί ο άνεμος παρέσυρε τον δίσκο προς άλλη κατεύθυνση· είτε γιατί προσέκρουσε σε βράχο και μετά αναπήδησε και χτύπησε τον Υάκινθο στο κεφάλι· είτε γιατί παρενέβη ο Ζέφυρος, ερωτικός αντίζηλος του Απόλλωνα και προκάλεσε την παρέκκλιση στην τροχιά του δίσκου -με αυτό τον τρόπο εκδικήθηκε και τους δυο, εραστή και ερωμένο, προκαλώντας αφενός τον θάνατο του ερωμένου και αφετέρου την θλίψη του εραστή. Άλλοι μυθογράφοι βάζουν στη θέση του Ζέφυρου τον Βορέα, και αυτόν ερωτευμένο με τον Υάκινθο. (Εικ. 1877, 1878, 1879, 1880, 1881, 1882, 1883, 1884, 1885, 1886, 1887, 1888, 1889, 1890, 1891, 1892, 1893)

Ο Απόλλωνας θέλησε να κάνει τουλάχιστον το όνομα του αγαπημένου φίλου αθάνατο, γι' αυτό και μετέτρεψε το αίμα που έτρεξε από την πληγή του Υάκινθου σε ένα νέο άνθος, τον υάκινθο (ροζ κρίνος;). Τα σημάδια στα πέταλα του λουλουδιού θύμιζαν την κραυγή πόνου του Υάκινου (ΑΪ) ή το αρχικό του ονόματός του (Υ). Ο Λουκιανός βάζει τον Απόλλωνα να διαλέγεται με τον αδελφό του Ερμή και να του εκμυστηρεύεται τη θλίψη του για την ατυχία του στον έρωτα και για τον θάνατο του Υάκινθου (Θεών Διάλογοι 14).

Το όνομα του Υάκινθου, όπως και του Κυπάρισσου, ίσως να προδηλώνει παλαιά θεότητα της βλάστησης που απορροφήθηκε από τις νεότερες ολύμπιες υποστάσεις και εξέπεσε σε θνητή ύπαρξη. Γι' αυτό και στον μύθο ο Υάκινθος πεθαίνει -όπως και ο Κυπάρισσος. Εξάλλου, ως ένα φυσικό αποτέλεσμα στη βλαστητική διαδικασία μπορούμε να δούμε τον έρωτα του Απόλλωνα, θεού του ήλιου, του Ζέφυρου και του Βορέα, θεών των ανέμων, το ίδιο και τον θάνατο του Υάκινθου από τον δίσκο που έριξε εναντίον του, κατά λάθος ή με παρέμβαση τρίτων, ο Απόλλωνας -ο βλαστός (Υάκινθος) καταστρέφεται από τον καυστικό δίσκο του ήλιου.

Ο υάκινθος είναι ένα από τα λουλούδια που χρησιμοποίησαν οι Χάριτες και οι Ώρες για να βάψουν τα ρούχα με τα οποία έντυσαν την αναδυομένη Αφροδίτη.