ΑΣΚΑΛΑΦΟΣ

(πουλί, κουκουβάγια)

Ήδη η καταγωγή του Ασκάλαφου, γιος μιας Νύμφης της Στυγός και του Αχέροντα, προδιέγραφε τη σχέση του με τον Κάτω κόσμο. Παρών στον κήπο του Άδη την ώρα που η Περσεφόνη, από απερισκεψία ή υποκινούμενη από τον Άδη, έφαγε ένα σπυρί ροδιού διακόπτοντας την επιβεβλημένη νηστεία που θα της επέτρεπε να γυρίσει στον επάνω κόσμο, μαρτύρησε το γεγονός (Απολλόδ. 1.5.3). Γεμάτη οργή η Δήμητρα, μεταμόρφωσε τον μαρτυριάρη Ασκάλαφο σε κουκουβάγια. Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, η Δήμητρα τον τιμώρησε πλακώνοντάς τον με μια βαριά πέτρα την οποία μετακίνησε ο Ηρακλής όταν κατέβηκε στον κάτω κόσμο. Τότε έγινε η μεταμόρφωση σε κουκουβάγια, και αυτή είναι η δεύτερη τιμωρία του Ασκάλαφου (Απολλόδ. 2.5.12). Σύμφωνα με τον Οβίδιο (Μετ. 5.539 κ.ε.) η ίδια η Περσεφόνη μεταμόρφωσε τον Ασκάλαφο σε κουκουβάγια καταβρέχοντάς τον με νερό από τον ποταμό Πυριφλεγέθοντα (η περιγραφή της μεταμόρφωσης από τον ρωμαίο ποιητή είναι παραστατική και λεπτομερειακή -ράμφος, κεφάλι, μάτια, φτερά, νύχια). Σε αυτή την εκδοχή ο μύθος θυμίζει εκείνον του Ασκάλαβου που η Δήμητρα μεταμόρφωσε σε σαύρα καταβρέχοντάς τον. Η σύγχυση οφείλεται προφανώς στην ομοιότητα των ονομάτων. (Εικ. 576, 577, 578, 579, 580, 581, 582, 583, 584)

ἀσκάλαφος = άγνωστον πτηνόν, πιθ. είδος νυκτερινού πουλιού ή γλαυκός (Liddel - Scott)