ΠΥΓΜΑΛΙΩΝ

(το άγαλμα κόρη)

Ο Πυγμαλίωνας ήταν βασιλιάς της Κύπρου που ερωτεύτηκε άγαλμα γυναίκας από ελεφαντόδοντο. Κατά άλλους, γλύπτης του αγάλματος ήταν ο ίδιος. Και όπως ο Νάρκισσος ερωτεύτηκε τον εικόνα του, ο Πυγμαλίων ερωτεύτηκε το δημιούργημα των χεριών του. Σε γιορτή της Αφροδίτης, και παθιασμένος με το άγαλμά του, ζήτησε από τη θεά μια γυναίκα που να έχει τη μορφή του αγάλματός του. Γυρνώντας στο σπίτι βρήκε το άγαλμα ζωντανό. Παντρεύτηκε αυτή τη γυναίκα και απέκτησαν μια κόρη, την Πάφο ή τη Μεθάρμη, κι εκείνη τον Κινύρα που εισήγαγε τη λατρεία της Αφροδίτης στο νησί. (Εικ. 1624, 1625, 1626, 1627, 1628, 1629, 1630, 1631, 1632, 1633, 1634, 1635, 1636, 1637, 1638, 1639, 1640, 1641, 1642, 1643, 1644, 1645, 1646, 1647, 1648, 1649, 1650)

Ο μύθος του Πυγμαλίωνα παραδίδεται μόνο από τον Οβίδιο, φαίνεται όμως ότι στηρίζεται σε μιαν άλλη κυπριακή εκδοχή, όπου ο βασιλιάς της Κύπρου ερωτεύεται το λατρευτικό άγαλμα της Αφροδίτης. Κάποτε το λατρευτικό άγαλμα θεωρείται πως είναι η Γαλάτεια, ενώ ο Γκαίτε το ονόμασε Ελίζα. Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο μύθος του Πυγμαλίωνα αξιοποιήθηκε από μεταγενέστερους συγγραφείς «πολλαχώς», για να δειχθεί είτε η ανηθικότητα των θεών των εθνικών είτε ότι η τέχνη εξαπατά μιμούμενη την πραγματικότητα πειστικά. Ο μύθος του Πυγμαλίωνα, όπως και του Νάρκισσου, χρησιμοποιήθηκε ως αφορμή και πρόσχημα για να συζητείται το θέμα αν η τέχνη είναι μίμηση της πραγματικότητας και της φύσης, αν η τέχνη έχει αξία ως μίμηση ή αν θα πρέπει να ανατραπεί η ιεράρχηση Φύση-Τέχνη, δηλαδή η προτεραιότητα της Φύσης έναντι της Τέχνης· και ακόμη, η σχέση του καλλιτέχνη με το καλλιτέχνημά του, του δημιουργού με το δημιούργημά του, της ανωτερότητας, του ιδεατού έναντι του πραγματικού, του πραγματικού έναντι του φανταστικού κτλ. Φυσικά εμπλέκονται και ζητήματα φύλου, καθώς ο Πυγμαλίων στέκεται απαξιωτικά απέναντι στο γυναικείο φύλο και το κατασκευάζει κατά το δοκούν· πόσο μάλλον που ο οβιδιακός Πυγμαλίων υπήρξε μάρτυρας της ηθικής εξαχρείωσης των Προποιτίδων, των θυγατέρων του Προποιτού (αμφισβήτησαν τη θεϊκή υπόσταση της Αφροδίτης και αυτή τις μεταμόρφωσε σε πέτρες, αφού πρώτα τις ανέδειξε σε αρχετυπικές πόρνες).