ΚΑΙΝΕΑΣ

(φύλο, από κορίτσι σε αγόρι)

Στον πυρήνα της ιστορίας του Καινέα είναι η μεταμόρφωσή του σε άνδρα από γυναίκα που ήταν όταν γεννήθηκε με το όνομα Καινίς.

Η Καινή είχε πατέρα τον Λαπίθη Έλατο και μητέρα την Ιππέα. Την ερωτεύτηκε ο θεός Ποσειδώνας που ξεγελάστηκε από την κόρη, όταν εκείνη του ζήτησε να της κάνει μια χάρη προτού δοθεί στον θεό της θάλασσας. Εκείνος δέχτηκε αλλά εκείνη του ζήτησε να τη μεταμορφώσει σε άνδρα αντρειωμένο, άτρωτο σε κάθε φονικό όπλο. (Εικ. 1236, 1237, 1238, 1239, 1240) Και πράγματι, στην Ιλιάδα ο Νέστορας τον συγκαταλέγει σε εκείνους τους άνδρες που συνάντησε στη ζωή του και ήταν πολύ αξιότεροι από τον Αχιλλέα και τον Αγαμέμνονα. Ο Καινέας πολέμησε εναντίον των Κενταύρων, σκότωσε πέντε, αλλά παινεύτηκε για τα κατορθώματά του, πιστεύοντας ότι πια γινόταν αθάνατος, άτρομος ακόμη και απέναντι στους θεούς. Ζήτησε λοιπόν από τον λαό του να προσκυνάει το κοντάρι του, που το έστησε στην αγορά, και όχι τους θεούς. Όμως οι θεοί βρήκαν τρόπο να τον εξοντώσουν:

όταν εκείνοι [οι Κένταυροι] κορμούς πεύκων και ελάτων του έριχναν, ενώ αυτός κρατιόταν όρθιος και με μπηγμένα στο χώμα τα γόνατα, κατερχόμενος έτσι ζωντανός στα βάθη της γης, όπου είναι τα άντρα των νεκρών (Ορφέως Αργοναυτικά, 173-175 ). (Εικ. 1241, 1242, 1243, 1244)

Η κατάβασή του αυτή, όπως και άλλων (π.χ. Τροφώνιος, Αμφιάραος), καταδεικνύει ίσως παλαιά χθόνια θεότητα, ενώ η πολεμική πλευρά του τον φέρνει κοντά στον θεό Άρη, και μάλιστα ως μια υπόστασή του. Όμως η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει κανένας γνωστός τόπος λατρείας του Καινέα. Επιπλέον, σε αρκετούς μύθους δείχνονται άνθρωποι που ευνοούνται από τους θεούς, όμως αλαζονικά ξεχνούν τη θνητή φύση τους και αποτολμούν υπερβάσεις ορίων. Την ιστορία του Καινέα αξιοποίησε ο Πλάτων, για να δείξει τι θα έπρεπε να πάθει ένας στρατιώτης που ρίχνει τα όπλα του, προκειμένου να σωθεί (Πλάτων, Νόμοι 944e).