ΔΡΥΟΠΗ

• Η αρκαδική εκδοχή του μύθου
• Η θεσσαλική εκδοχή του μύθου
• Η παραλλαγή του Οβίδιου
• Η παραλλαγή του Βιργίλιου

(δέντρο, λεύκα)

Η καταγωγή της Δρυόπης παραπέμπει σε πολύ παλιά ιστορία, όμως ο μύθος της παραδίδεται από συγγραφείς μεταγενέστερους της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας, τον Αντωνίνο Λιβεράλι, τον Οβίδιο, τον Βιργίλιο.

Η Δρυόπη ήταν κόρη του βασιλιά των Δρυόπων Δρύοπα, γιου του ποταμού Σπερχειού -οι ποταμοί έχουν πολλούς και δυνατούς γιους- και της κόρης του Δαναού Πολυδώρας, το όνομα της οποίας υπονοεί μια γυναίκα που φέρει πολλά δώρα, όπως για παράδειγμα ήταν η Γαία. Αντίστοιχα, το όνομα της κόρης, του πατέρα της και του λαού στον οποίο βασίλευε παραπέμπουν στις λέξεις δρυς και δένδρο και σε ένα λατρευτικό επίπεδο παλαιό, όταν λατρεύονταν τα δέντρα, και σε ένα λαό παλαιό. Πράγματι, οι Δρύοπες θεωρούνταν από τους πρώτους κατοίκους του ελληνικού χώρου. Μια άλλη παράδοση, αρκαδική, θέλει τον πατέρα της γιο του Απόλλωνα και της Δίας, κόρης του Λυκάονα.

Η αρκαδική εκδοχή του μύθου

Σε αυτή την εκδοχή η Δρυόπη αγαπήθηκε από τον Ερμή και απέκτησε από αυτόν ένα τραγόμορφο παιδί, που από τον τρόμο της για την όψη του το εγκατέλειψε· το έσωσε όμως ο πατέρας του, το πήρε στην αγκαλιά του και το έφερε στην κατοικία των θεών, στον Όλυμπο. Όλοι οι θεοί μόλις τον είδαν άρχισαν να γελούν γοητευμένοι από τη μορφή του. Περισσότερο απ' όλους ο θεός του κεφιού, ο Διόνυσος, που με χαρά δέχτηκε να έρθει στη συντροφιά του και τον ονόμασε Παν, επειδή οι πάντες ευχαριστήθηκαν όταν τον είδαν. Ο Πάνας έγινε τραγοπόδαρος θεός των ποιμένων και των ποιμνίων και κατοικούσε σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες στα βουνά της Αρκαδίας.

Η θεσσαλική εκδοχή του μύθου

Στη θεσσαλική εκδοχή, που μας ενδιαφέρει περισσότερο, γιατί εδώ εκτυλίσσεται μια ιστορία μεταμόρφωσης, η Δρυόπη ενώθηκε με τον Απόλλωνα και απέκτησε τον Άμφισσο, επώνυμο ήρωα της πόλης. Η ιστορία της αποπλάνησής της ακολουθεί γνωστά μοτίβα: γίνεται μακριά από το άστυ, στην ύπαιθρο, σε περιβάλλον όπου η φύση ηύρε την καλή και τη γλυκειά της ώρα, όπως θα έλεγε ο Σολωμός, μακριά από την οικογένεια που θα μπορούσε να προστατέψει την κόρη, ανάμεσα σε άλλες κόρες. Παρόμοια αποπλανιόνται, για παράδειγμα, η Περσεφόνη από τον Πλούτωνα, η Ευρώπη από τον Δία, η Απημοσύνη από τον Ερμή, ακόμη και η Ναυσικά, η ιστορία της οποίας μένει ημιτελής. Πιο συγκεκριμένα:

Η μοναχοκόρη του Δρύοπα έβοσκε κάθε μέρα τα πρόβατα του πατέρα της στην Οίτη παρέα με τις νύμφες Αμαδρυάδες, που την άφηναν να παίρνει μέρος στα παιχνίδια τους, της μάθαιναν, μάλιστα, να υμνεί τους θεούς και να χορεύει τους λατρευτικούς τους χορούς. Εκεί, την είδε να χορεύει ο θεός Απόλλωνας, όπως ο Φίλιππος την Ολυμπιάδα στη Σαμοθράκη, και την ερωτεύτηκε. Για να την κάνει δική του μεταμορφώθηκε αρχικά σε χελώνα, με την οποία άρχισαν να παίζουν οι Νύμφες και η κόρη σαν να ήταν μπάλα -μπάλα έπαιζε και η Ναυσικά με τις ακόλουθές της. Μόλις η Δρυόπη πήρε με τρυφερότητα το ζώο στην αγκαλιά της, ο Απόλλωνας μεταμορφώθηκε σε φίδι. Οι Νύμφες φοβήθηκαν κι έφυγαν τρέχοντας -το ίδιο έκαναν και οι Νύμφες που συνόδευαν την Περσεφόνη και οι ακόλουθες της Ναυσικάς. Έτσι ο θεός Απόλλωνας κατάφερε να πετύχει τα σχέδιά του. Η Δρυόπη γύρισε τρομαγμένη στο παλάτι χωρίς να πει σε κανέναν τίποτε. Ύστερα από λίγο καιρό παντρεύτηκε τον Ανδραίμονα, γιο του Όξυλου, και γέννησε ένα παιδί τον Άμφισσο, που όμως είχε πατέρα τον Απόλλωνα -συνηθισμένη ήταν η περίπτωση ένας ήρωας να έχει δύο πατεράδες, ένα θεό και ένα θνητό. Ο Άμφισσος, όταν μεγάλωσε έγινε ο βασιλιάς της περιοχής και έχτισε μια πόλη που την ονόμασε Οίτη από το βουνό. Εκεί κοντά έχτισε και ναό για τον πατέρα του Απόλλωνα και εκεί, μια μέρα που η Δρυόπη πήγε στον ναό για να προσφέρει θυσία στις Αμαδρυάδες, οι Νύμφες την άρπαξαν και την έκαναν κι αυτή Νύμφη. Στον τόπο της απαγωγής της φύτρωσε μια λεύκα και ανέβλυσε πηγή. Ο Άμφισσος, για να τιμήσει τις συντρόφισσες της μετέρας του, τις Νύμφες, ίδρυσε ιερό και καθιέρωσε να γίνονται εκεί αγώνες δρόμου. Σε αυτούς δεν επιτρεπόταν να πλησιάσουν γυναίκες, αν και οι τιμώμενες θεότητες ήταν θηλυκές· και τούτο γιατί δυο κοπέλες μαρτύρησαν την αρπαγή της Δρυόπης από τις Νύμφες. Οργισμένες μαζί τους οι Αμαδρυάδες Νύμφες τις μεταμόρφωσαν σε έλατα.

Η παραλλαγή του Οβίδιου

Στην παραλλαγή του Οβίδιου η μεταμόρφωση της Δρυόπης οφείλεται σε ιερόσυλη πράξη που διέπραξε εν αγνοία της. Όταν ο γιος της ήταν μικρός, η Δρυόπη πήγε στο βουνό και στάθηκε σε μια λίμνη με διάφανο νερό, όπου σκόπευε να προσφέρει θυσία στις Νύμφες. Εκεί είδε ένα δέντρο με γυαλιστερά φύλλα και έκοψε μερικά, χωρίς να γνωρίζει ότι το δέντρο ήταν το μεταμορφωμένο σώμα της Νύμφης Λωτίδας. Έτρεξε αίμα από τα κλαδιά και, θυμωμένη η Νύμφη, μεταμόρφωσε τη Δρυόπη σε παρόμοιο δέντρο. Όσες κοπέλες βρέθηκαν εκεί ως αυτόπτες μάρτυρες και μαρτύρησαν τη σκηνή της μεταμόρφωσης, μεταμορφώθηκαν και εκείνες σε πεύκα, πένθιμα και αυτά λόγω του χρώματός τους -μαύρη πεύκη. (Εικ. 921, 922, 923, 924, 925, 926)

Η παραλλαγή του Βιργίλιου

Εδώ δεν συντελείται καμία μεταμόρφωση. Η Νύμφη Δρυόπη αγαπήθηκε από τον θεό Φαύνο.