ΠΙΕΡΙΔΕΣ / ΗΜΑΘΙΔΕΣ

(πουλιά, κίσσες)

Ο μύθος των Πιερίδων διαμορφώθηκε από λατίνους ποιητές, κυρίως τον Οβίδιο και τον Αττωνίνο Λιβεράλι. Αυτοί παραδίδουν τα εξής:

Στον Ελικώνα οι Μούσες προκλήθηκαν σε μουσικό αγώνα από τις κόρες του Πίερου, βασιλιά της Πιερίας και της Πέλλας, τις Πιερίδες (Μυθογράφος του Βατικανού). Αυτές ονομάζονταν αλλιώς και Ημαθίδες λόγω της καταγωγής τους από την περιοχή νότια του Αξιού και της Παιονίας, βόρεια της Πιερίας, που εκτεινόταν από τον Αλιάκμονα ως τον Όλυμπο (Οβ., Μετ., 5ο βιβλίο, Αντ. Λιβ.). Ο μουσικός αγώνας ανάμεσα στους δύο χορούς, των αθάνατων Μουσών και των εννέα θνητών Πιερίδων ή Ημαθίδων, που έγινε στον Ελικώνα, το βουνό των Μουσών, έληξε φυσικά με τη νίκη των Μουσών, οι οποίες μεταμόρφωσαν τις θνητές κόρες σε πτηνά, σε κίσσες λέει ο Οβίδιος, σε διάφορα πουλιά μαρτυρεί ο Νίκανδρος, (Εικ. 992, 993, 994, 995, 996, 997, 998, 999, 1000) ο οποίος «διέσωσε» και τα ονόματά τους: βουτηχτάρα (κολυμβάς) (Εικ. 1001), στραβολαίμης (ἲυγξ) (Εικ. 1002), κιρκινέζι (κεγχρίς) (Εικ. 1003), κίσσα (κίσσα) (Εικ. 1004), φλώρος (χλωρίς) (Εικ. 1005), καρδερίνα (ἀκαλανθίς) (Εικ. 726), πάπια (νῆσσα) (Εικ. 1006), δρυοκολάπτης (Ι) (Εικ. 1007), «περιστέρι» (δρακοντίς) (Εικ. 942). Κατά τον Παυσανία, Πιερίδες και Μούσες είχαν τα ίδια ονόματα, όμως τα παιδιά που αποδίδονται στις Μούσες (π.χ. Ορφέας) ήταν στην πραγματικότητα των Πιερίδων, ενώ οι ίδιες παρέμεναν παρθένες.

Με τη νίκη τους έναντι των φιλόμουσων Πιερίδων οι Μούσες εξασφάλισαν την παρουσία τους στις περιοχές όπου είχε αμφισβητηθεί η δύναμή τους. Γι' αυτό και θεωρείται ότι πίσω από τον μύθο κρύβεται η καθιέρωση της λατρείας των Μουσών από τον βασιλιά Πίερο, τον γιο του Μακεδόνα και πατέρα των Πιερίδων· οι Μούσες λέγονταν και Πιερίδες Μούσες -το επίθετο ήταν δηλωτικό του τόπου καταγωγής τους.