ΝΙΣΟΣ
(θαλάσσιος αετός)
Ο Νίσος ήταν γιος του βασιλιά της Αθήνας Πανδίονα του δεύτερου και της Πυλίας, κόρης του βασιλιά των Μεγάρων, αδελφός του Αιγέα, του Λύκου και του Πάλλαντα.
Γεννήθηκε στην πατρίδα της μητέρας του όπου είχε εξοριστεί ο πατέρας του από τα παιδιά του Μητίονα. Μετά τον θάνατο του πατέρα του περιήλθε σε αυτόν ο θρόνος των Μεγάρων. Όμως ήρθε σε αντίθεση με τον Σκίρωνα, γιο του βασιλιά των Μεγάρων Πύλα και γαμπρό του από τον γάμο του με μια του αδελφή. Επειδή η διαφωνία τους έμοιαζε ανεπίλυτη, κατέφυγαν στον Αιακό που πέτυχε την ειρήνευση μεταξύ τους παραχωρώντας στον Νίσο τη βασιλεία και στον Σκίρωνα τη διοίκηση του στρατού.
Κόρη του θεωρείται άλλοτε η Ιφινόη, σύζυγος του Μεγαρέα, γιου του Ποσειδώνα και άλλοτε η Σκύλλα που προκάλεσε και τον πατέρα της για την αγάπη ενός ξένου. Πιο συγκεκριμένα:
Όταν ο Μίνωας έφτασε στα Μέγαρα και επιχείρησε να καταλάβει την πόλη στην επιχείρηση εκδίκησης για τον θάνατο του γιου του Ανδρόγεου στην Αθήνα, η Σκύλλα τον ερωτεύτηκε ή δελεάστηκε από τον πονηρό ξένο που της πρόσφερε χρυσά κοσμήματα. Και όπως άλλες ερωτευμένες, βοήθησε τον Μίνωα αποσπώντας από το κεφάλι του πατέρα της Νίσου την πορφυρή (ή χρυσή) τρίχα, χάρισμα των θεών, που τον καθιστούσε ανίκητο και αθάνατο. Σε αντάλλαγμα, ο Μίνωας υποσχέθηκε ότι θα την παντρευόταν.[41] Νιώθοντας όμως, αποτροπιασμό για την πράξη προδοσίας της Σκύλλας απέναντι στον πατέρα της και την πατρίδα της, μετά την επίτευξη του σκοπού του, την έδεσε στην πλώρη του καραβιού του σαν ακρόπρωρο και αυτή πνίγηκε ή την έδεσε από τα πόδια πίσω από την πρύμνη του πλοίου (Απολλόδ. 3.210-211). Οι θεοί τη λυπήθηκαν και τη μεταμόρφωσαν σε πουλί, ένα είδος ερωδιού (κίρρις). Πίσω της έτρεχε ο Νίσος που και αυτός είχε μεταμορφωθεί σε θαλάσσιο αετό που κυνηγάει παντού το πουλί. (Εικ. 1541, 1542, 1543, 1544, 1545, 1546, 1547, 1548, 1549, 1550, 1551, 1552, 1553, 1554)
41 Ο μύθος του Νίσου και της χρυσής του τρίχας παρουσιάζει δομικές αντιστοιχίες με τον μύθο του Πτερέλαου. Στην τριάδα Νίσος - Σκύλλα - Μίνωας αντιστοιχεί η τριάδα Πτερέλαος - Κομαιθώ - Αμφιτρύωνας. Η Κομαιθώ ερωτεύτηκε τον Αμφιτρύωνα και για χάρη του έκοψε από τον πατέρα της τη χρυσή τρίχα που ο Ποσειδώνας είχε κάνει να φυτρώσει στα μαλλιά του και η οποία του εξασφάλιζε αθανασία. Ο Πτερέλαος πέθανε και η πατρίδα της Κομαιθώς, η Τάφος, έπεσε στα χέρια του Αμφιτρύονα που σκότωσε την Κομαιθώ, όπως ο Μίνωας τη Σκύλλα: «ἐκ Ταφίου δὲ παῖς Πτερέλαος ἐγένετο· τοῦτον ἀθάνατον ἐποίησε Ποσειδῶν, ἐν τῇ κεφαλῇ χρυσῆν ἐνθεὶς τρίχα. ὡς δὲ ἡ Πτερελάου θυγάτηρ Κομαιθὼ ἐρασθεῖσα Ἀμφιτρύωνος τὴν χρυσῆν τρίχα τοῦ πατρὸς ἐκ τῆς κεφαλῆς ἐξείλετο, Πτερελάου τελευτήσαντος ἐχειρώσατο τὰς νήσους ἁπάσας. τὴν μὲν οὖν Κομαιθὼ κτείνει Ἀμφιτρύων […]. (Απολλόδ. 2.51.1-5, 2.60.2-6)