ΚΤΗΣΥΛΛΑ

(πουλί, περιστέρι)

Για την Κτήσυλλα δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουμε μια καθαρή ιστορία μεταμόρφωσης ή, μάλλον, αντικατάστασης.

Καταγόταν από την πόλη Ιουλίδα της Κέας και ήταν κόρη του Αλκιδάμαντα. Την ερωτεύτηκε ο Ερμοχάρης ο Αθηναίος, όταν την είδε να χορεύει στη γιορτή του Απόλλωνα στην πόλη Καρθαία του νησιού. Με δόλο την έβαλε να ορκιστεί στην Άρτεμη ότι θα τον παντρευτεί· έγραψε, δηλαδή, πάνω σε μήλο τον υποτιθέμενο όρκο της Κτήσυλλας και το έριξε μέσα στο ιερό της Άρτεμης. Το κορίτσι διάβασε δυνατά το μήνυμα και αυτόματα δεσμεύτηκε, πόσο μάλλον που στον γάμο συναίνεσε και ο πατέρας της με όρκο στον Απόλλωνα και αγγίζοντας τη δάφνη. Με το τέλος όμως των γιορτών, ο Αλκιδάμαντας λησμόνησε τον όρκο του και έταξε την κόρη του σε άλλον. Όμως, με θεία βούληση η Κτήσυλλα ερωτεύτηκε τον Ερμοχάρη που οργισμένος είχε εισβάλει στον ναό της Άρτεμης με κακούς σκοπούς. Με τη βοήθεια της τροφού, το ζευγάρι ξέφυγε από τον πατέρα και απέπλευσαν νύχτα για την Αθήνα, όπου και παντρεύτηκαν. Όμως η αθέτηση του όρκου του πατέρα δεν έμεινε ατιμώρητη: η Κτήσυλλα πέθανε μετά τον τοκετό. Ενώ ετοιμάζονταν για την κηδεία, το σώμα της εξαφανίστηκε και από το στρώμα της πέταξε ένα περιστέρι. (Εικ. 1301, 942) Και ο Ερμοχάρης, ύστερα από χρησμό, ίδρυσε ιερό στην πόλη της καταγωγής της χαμένης για ατοπήματα άλλων γυναίκας του. Ήταν το ιερό της Αφροδίτης Κτήσυλλας, όπως την ονόμαζαν οι κάτοικοι της Ιουλίδας, στην οποία θυσίαζαν οι Κείοι, ή της Κτήσυλλας Εκαέργης (Μακροσαϊτεύτρα) όπως την αποκαλούσαν άλλοι.