ΔΗΜΙΦΩΝΤΑΣ / ΜΑΣΤΟΥΣΙΟΣ

(κρατήρας, αστερισμός)

Ο Υγίνος είναι ο μόνος που παραδίδει τον μύθο του κρατήρα, όπου ο ευγενής Μαστούσιος ανακάτεψε κρασί με το αίμα των θυγατέρων του θράκα βασιλιά Δημιφώντα και του το έδωσε να το πιει. Ο κρατήρας αυτός έγινε αστερισμός (Υγίν., Astron. 2.40). Πιο συγκεκριμένα:

Ο Δημιφώντας ήταν βασιλιάς στην Ελαιούντα της Χερσονήσου της Θράκης (λέγεται αλλιώς και χερσόνησος της Καλλίπολης, απέναντι από το Σίγειο), όπου λεγόταν ότι είχε ταφεί ο θεσσαλός ήρωας Πρωτεσίλαος, ο πρώτος από τους Αχαιούς που σκοτώθηκε στην Τροία. Κάποτε ο βασιλιάς πήρε χρησμό από το μαντείο του Απόλλωνα ότι, για να σταματήσει ο λιμός που μάστιζε την περιοχή και είχε φέρει ακαρπία, έπρεπε να θυσιάζει μια νέα κοπέλα από τις αρχοντοπούλες της πόλης κάθε χρόνο, προκειμένου να εξευμενίσει τους οργισμένους πατρώους θεούς. Κι εκείνος έβαζε σε κληρωτίδα όλα τα ονόματα εκτός των δικών του κοριτσιών. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο ευγενής Μαστούσιος αρνήθηκε να κληρώσουν τις κόρες του, παρά μόνο αν συμπεριλαμβάνονταν και τα ονόματα των θυγατέρων του βασιλιά του. Τότε ο Δημιφώντας επέλεξε για τη θυσία την κόρη του άρχοντα χωρίς να κάνει κλήρωση. Ο Μαστούσιος προσποιήθηκε ότι, για χάρη του συνόλου, δέχθηκε την πράξη· εξάλλου, η κόρη του θα μπορούσε να είχε κληρωθεί, αν τηρούνταν η συνηθισμένη διαδικασία της κληρωτίδας. Στην πραγματικότητα, εκείνος δεν είχε ξεχάσει τον θάνατο της κόρης του και περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να εκδικηθεί. Άφηνε όμως τον χρόνο να περάσει, ώστε ο Δημιφών να πιστεύει ότι η υπόθεση είχε ξεχαστεί. Και όταν θεώρησε ότι ήρθε η κατάλληλη στιγμή, κάλεσε τον βασιλιά και τις κόρες του να πάρουν μέρος σε θυσία. Και καθώς οι νέες έφτασαν πρώτες, επειδή ο πατέρας τους ήταν απασχολημένος με μια δημόσια υπόθεση, ο Μαστούσιος τις σκότωσε και ανακάτωσε το αίμα τους με κρασί μέσα σε ένα κύπελλο. Από αυτό έδωσε στον Δημιφώντα να πιει. Όταν ο βασιλιάς κατάλαβε τι είχε γίνει έριξε τον Μαστούσιο και το κύπελλο στη θάλασσα, και η μεν θάλασσα ονομάστηκε Μαστουσία, το δε λιμάνι Κρατήρας από το κύπελλο. Αυτός ο κρατήρας έγινε ο ομώνυμος αστερισμός. (Εικ. 884, 885, 886, 887) Ο Υγίνος σημειώνει ότι αυτό έγινε για να θυμούνται οι άνθρωποι ότι κανένας δεν μπορεί να κερδίσει από μια κακή πράξη που μένει ατιμώρητη ούτε οι έχθρες μπορούν να ξεχαστούν. Αλλά βέβαια, ο συγγραφέας της ποιητικής αστρονομίας σημειώνει και την εκδοχή του Ερατοσθένη ότι ο κρατήρας του ουρανού, που πρώτος τον σημείωσε ο αστρονόμος του 2ου μ.Χ. αι. Πτολεμαίος, είναι το κύπελλο που χρησιμοποίησε ο Ικάριος, για να δείξει το κρασί στους ανθρώπους· και άλλων που θεωρούν ότι είναι το χάλκινο δοχείο, όπου οι Αλωάδες Ώτος και Εφιάλτης κράτησαν αλυσοδεμένο τον Άρη για δεκατρείς μήνες. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο κρατήρας είναι μια κανάτα με νερό που καταστερίστηκε από τον Απόλλωνα, για να θυμίζει στους ανθρώπους την αναγκαιότητα της τέλεσης θυσιών προς τους θεούς -το νερό ήταν συστατικό και προϋπόθεση της θυσίας-, χρέος που όταν δεν τελείται, δεν μένει ατιμώρητο (βλ. Κοράκι 2).^[16]