ΑΥΤΟΝΟΟΣ

(πουλί, όρνεο)

Ο μύθος της οικογένειας του Αυτόνοου και της Ιπποδάμειας παραδίδεται μόνο από τον μυθογράφο του 2ου μ.Χ. αι. Αντωνίνο Λιβεράλι (Μετ. 7) και δεν φαίνεται να αντλεί από κάποιον παλαιότερο, ενώ ο διδακτικός του χαρακτήρας προς γεωργούς και κτηνοτρόφους είναι εμφανής, όπως και προς γονείς και δασκάλους.

Με την Ιπποδάμεια ο Αυτόνοος απέκτησε τέσσερις γιους, τον Άνθο, τον Ερωδιό, τον Σχοινέα, τον Άκανθο, και μια κόρη, την Ακανθίδα ή Ακανθυλλίδα. Η οικογένεια ήταν ευκατάστατη, διέθετε μεγάλες εκτάσεις και βοσκοτόπια. Όμως η γη απέδιδε λίγα, γιατί η οικογένεια δεν τα φρόντιζε πολύ, με αποτέλεσμα τα χωράφια να γεμίσουν με σχοίνα και αγκάθια -εξου και τα ονόματα των δύο από τους αδελφούς (Άκανθος και Σχοινέας) και της κόρης· αλλά και τον Ερωδιό τον ονόμασε έτσι, γιατί ἠρώησεν ὁ χῶρος (=«υποχώρησε»). Ακόμη και τα άλογα που εξέτρεφαν τα άφηναν στους βάλτους να βόσκουν μόνα τους. Μια μέρα που ο Άνθος προσπάθησε να τα μαζέψει αυτά εξαγριώθηκαν, γιατί ήθελαν να παραμείνουν στη βοσκή, ρίχτηκαν επάνω του και τον διαμέλισαν. Αν και τόσο ο πατέρας όσο και ο δάσκαλος άκουσαν τις φωνές του, δεν έσπευσαν να τον βοηθήσουν, ενώ η πρόθυμη ανταπόκριση της μητέρας δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, γιατί δεν είχε τις σωματικές δυνάμεις. Όταν οι άνδρες προσπάθησαν να απομακρύνουν τα ζώα, ήταν ήδη αργά.

Το πένθος της οικογένειας προκάλεσε τον οίκτο του Δία και του Απόλλωνα. Οι θεοί τους μεταμόρφωσαν όλους, όπως και το δάσκαλο, σε πουλιά· τον Αυτόνοο σε όρνιο, (Εικ. 724) την Ιπποδάμεια σε λοφωτό κορυδαλλό (κατσουλιέρη) (Εικ. 725), τον Άνθο, τον Ερωδιό, τον Σχοινέα, τον Άκανθο και την Ακανθυλίδα σε πουλιά που πήραν τα ονόματά τους -οι δύο τελευταίοι μάλλον σε δύο είδη Καρδερίνας (Εικ. 726), ο Ερωδιός στο ομώνυμο πουλί (Εικ. 140), ο Σχοινέας μάλλον στο Σχοίνικλο ή Σχοινοπούλι (Εικ. 727). Τα πουλιά αυτά αποφεύγουν τα άλογα και απομακρύνονται όταν ακούν τα χλιμιντρίσματά τους.