Ο Γεράσιμος Μαρκοράς (πορτρέτο του Νικ. Λύτρα)
[πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου].

Ο Γεράσιμος Μαρκοράς, Κερκυραίος κι αυτός, γεννήθηκε […] το 1826. Ο πατέρας του, δικαστικός, ήταν στενός φίλος του Σολωμού και γενικά στενές ήταν οι σχέσεις της οικογένειάς του με τον ποιητή. Ανάμεσα στο 1849 και το 1852 σπουδάζει νομικά στην Ιταλία και γυρίζοντας ζει μια ήσυχη και ερημική ζωή, ιδίως μετά το θάνατο των δικών του, φροντίζοντας την εξοχική του περιουσία. Το 1857 θρηνεί και αυτός, όπως όλοι οι ποιητές της Εφτανησιώτικης σχολής, το θάνατο του Σολωμού, το 1863 τυπώνει μια σάτιρα εναντίον της αγγλικής προστασίας. Τα ποιητικά του θέματα δεν έχουν ιδιαίτερη πρωτοτυπία· στρέφονται γύρω στους κοινούς τόπους του έρωτα, του θανάτου και της πατρίδας, τα χαρακτηρίζει ωστόσο αβρότητα και ευγένεια, μια γλώσσα δροσισμένη από την εφτανησιώτικη παράδοση, κι ακόμα μια σπάνια τελειότητα μορφική. Όταν το 1890 κυκλοφόρησαν τα Ποιητικά έργα του (η πρώτη συγκεντρωτική έκδοση), η ποίησή του, μορφή και περιεχόμενο, κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στην Αθήνα και επηρεάζει αποφασιστικά τους νεώτερους ποιητές. Μαζί με τον Πολυλά αποτελεί την μία πηγή που διοχετεύει την παράδοση του Σολωμού στην Αθήνα, που είναι πια ώριμη να τη δεχτεί. Αλλά υφίσταται και ο Μαρκοράς ό,τι υφίστανται οι καλλιτέχνες που δεν έχουν το προνόμιο να ανανεώνονται: αφού επηρεάσουν τους νεώτερους, επηρεάζονται με τη σειρά τους από αυτούς. Η δεύτερη συλλογή του, τα Μικρά ταξίδια (1898) δείχνουν φανερή την επίδραση των παρνασσιακών της Αθήνας· δείχνουν μαζί και μια κάμψη γεροντική — αλλά συνάμα και μια χάρη των γερατειών. Είναι πια το τέλος της Εφτανησιώτικης σχολής. Στα 1911, όταν ογδόντα πέντε χρονών θα πεθάνει ο Μαρκοράς, η απόσταση από το πρώτο του ξεκίνημα είναι πολύ μακρινή.

Ο Μαρκοράς είναι κατ’ εξοχήν ο ποιητής του ελάσσονος τόνου. Από το κλίμα αυτό ξεφεύγει και ξεχωρίζει ένα μεγάλο του επικολυρικό ποίημα, Ο Όρκος, δημοσιευμένο για πρώτη φορά το 1875, με θέμα την Κρητική επανάσταση του 1866 και την ανατίναξη της μονής του Αρκαδιού από τον ηγούμενο Γαβριήλ — μια πράξη ανάλογη με τα ηρωικότερα περιστατικά του 1821, που είχε προξενήσει γενική έκπληξη και θαυμασμό. […] Ο Μαρκοράς χρησιμοποίησε το ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο δίστιχο με μια τέχνη ασκημένη στο ανάλογο μέτρο του Κρητικού και των Ελεύθερων Πολιορκημένων. Οι στίχοι του είναι κρουστοί, δουλεμένοι στην εντέλεια, με μια αρμονία σύνθετη, άλλοτε με κάποια αρρενωπή τραχύτητα και άλλοτε με μια τρυφερότητα θηλυκή — σαν τους δύο ήρωες του έργου. Ένα έργο αβρό και γενναίο συνάμα, μαζί με τον Φωτεινό του Βαλαωρίτη από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα της ποίησης μετά το Σολωμό, ιδιαίτερα της δεκαετίας 1870-1880.

Λίνος Πολίτης, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνία,  Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1998 (9η έκδ.), 163-164.

Ο θάνατος του Σολωμού στάθηκε το κίνητρο για τη δημοσίευση του πρώτου ποιήματος του Μαρκορά, του ποιητικού νεκρολογήματος «Το πρώτο ψυχοσάββατο» (σε ημίφυλλο στην Κέρκυρα το 1857), το οποίο αναδημοσιεύθηκε στο περιοδικό Πανδώρα, κάνοντας γνωστή στην Αθήνα την απώλεια του ποιητή. Το 1875 ο Μαρκοράς εξέδωσε στην Κέρκυρα το σημαντικό πολύστιχο ποίημά του Ο όρκος και, αργότερα, τα Ποιητικά έργα (Κέρκυρα 1890). Τα κείμενα αυτά συνάντησαν θετική ανταπόκριση από τη γενιά του 1880 και συνέβαλαν στην αναγνώριση της Επτανησιακής Σχολής στην Αθήνα. Το 1896, όταν ο Μαρκοράς επισκέφθηκε την πρωτεύουσα, έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τον πνευματικό κόσμο της Αθήνας (Παλαμάς, Ξενόπουλος). Εκεί αργότερα (1899) εξέδωσε την τρίτη και τελευταία συλλογή του, Τα μικρά ταξίδια, τα οποία όμως συνάντησαν επιφυλάξεις. […]

Στην ποίησή του υμνεί κυρίως την πατρίδα, τον έρωτα, την αγνή ζωή των ταπεινών· ο τόνος του είναι άλλοτε επικός και άλλοτε λυρικός, χωρίς να λείπει κάποτε και η σατιρική διάθεση. […]

Μιχάλης Γ. Μερακλής, Λεξικό της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα. Έργα. Ρεύματα. Όροι, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2007, 1340.