Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

▲▲ Verset

Εδώ μας περιμένει μια διαφορετική στιχουργική μορφή […], η «παράγραφος» (γαλλικά: verset) που υποτάσσει τον λαχανιαστό ελεύθερο στίχο και την νωχέλεια της ποιητικής πρόζας σε μιαν ολοκληρωμένη φραστικήν ενότητα, σφιχτή και άνετη συνάμα. Δεν πρόκειται, βέβαια, για πρωτόφαντη μορφή: ξεκινάει από την Παλαιά Διαθήκη (πιθανώς από την μετάφραση των Ο΄ και ασφαλώς από την αγγλική «του Ιακώβου»), καθιερώνεται από τον Ουίτμαν και εκείθε περνάει στον Κλωντέλ και στον Περς. Στην Ελλάδα έχει χρησιμοποιηθεί από τον Παπατσώνη, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Σινόπουλο και άλλους.

Γ.Π. Σαββίδης, Εφήμερον σπέρμα (1973-1978), Ερμής, Αθήνα 1978, 158.

 

 

Την ίδια σημειωτική διάσταση παίρνει το τυπογραφικό κενό και στην ποίηση του Claudel, ο οποίος, ερμηνεύοντας την προσωδιακή φύση του verset, το περιγράφει ως «ένα στίχο χωρίς μέτρο και ρίμα απομονωμένο ανάμεσα σε δύο τυπογραφικά κενά».

[…]

Ο μακρύς ελεύθερος στίχος του Claudel, που υπακούει σε μια μετρική ή ρυθμική κανονικότητα, αφού επαναλαμβάνεται και συχνά ομοιοκαταληκτεί θα μπορούσε να ονομαστεί και «πεζός στίχος». Μορφές ετερογενείς το πεζό ποίημα, ο πεζός και ο ελευθερωμένος στίχος συντάσσονται ταυτόχρονα για την απελευθέρωση της ποίησης.

Άννα Κατσιγιάννη, «Μορφικές μεταρρυθμίσεις στην ελληνική ποίηση του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα (Συνοπτικό διάγραμμα)», περ. Παλίμψηστον, τχ. 5 (Δεκ. 1987) 167-168.

 

 

Η ιδιομορφία […] του στίχου της Γυναίκας της Ζάκυθος, που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στη νεοελληνική λογοτεχνία, συνδέεται στενά με την Αποκάλυψη του Ιωάννη και την Υπερκάλυψη του U. Foscolo αφ’ ενός, και αφ’ ετέρου, γενικότερα, με ορισμένα άλλα κείμενα (πρώτο ήμισυ 19ου αιώνα) όπου είναι εμφανής η παρουσία της Βίβλου: […].

Πρόκειται βεβαίως για το βιβλικό verset, έτσι όπως διαμορφώθηκε από τη βιβλική παράδοση, οι ρυθμικές προδιαγραφές του οποίου παρείχαν αρκετά περιθώρια για την ανάπτυξη ενός έργου όπως η Γυναίκα της Ζάκυθος όπου η αφηγηματική πλευρά διεδραμάτιζε πρωτεύοντα ρόλο.

Δημήτρης Αγγελάτος, «Ειδολογικές “αποσκιρτήσεις” ή η αφερεγγυότητα ενός “πεζογραφήματος”: ο στίχος και ο ρυθμός των στη Γυναίκα της Ζάκυθος του Δ. Σολωμού», περ. Διαβάζω, τχ. 213 (12 Απρ. 1989) 46.

 

Δείτε επίσης και:


Ελεύθερος στίχος, Ποίημα σε πεζό, Μοντερνισμός