Δ6. Ένα συμπέρασμα: Ομηρικά έπη και ιστορία
Παρότι κάποιος μπορεί να θεωρήσει ότι η σχέση των ομηρικών επών με την Ιστορία προκύπτει αβίαστα από όσα παρατέθηκαν παραπάνω είναι σκόπιμο να αναφερθεί και πάλι η άποψη των σύγχρονων ιστορικών για το ζήτημα, όπως τη συνοψίζει ο Ρ. Όσμπορν (R. Osborne):
«…η Ιλιάδα και η Οδύσσεια δε μας δίνουν την εικόνα της Ελλάδας σε μια συγκεκριμένη εποχή», τα ποιητικά αυτά έργα «χρησιμοποιούν το παρελθόν για να στοχαστούν πάνω στο παρόν και να ασχοληθούν με αυτό. Το γεγονός ότι περιλαμβάνουν … αντικείμενα και θεσμούς που δεν τα αναγνωρίζει το κοινό της εποχής τους δεν οφείλεται σε τυφλή επανάληψη στίχων ή αποσπασμάτων διατυπωμένων από προηγούμενους ποιητές, αλλά στην κριτική χρησιμοποίηση μιας κληρονομιάς προκειμένου να φωτιστούν προβλήματα του παρόντος. Τα χαρακτηριστικά αυτά προσδίδουν στον κόσμο που σκιαγραφούν τα ποιητικά έργα, στοιχεία που τα απομακρύνουν από το παρόν και που αποκλείουν την ταύτιση των ακροατών με πρόσωπα του έπους, αλλά και την ταύτιση των επικών προσώπων με πρόσωπα της δικής τους κοινωνίας» (Osborne 2000: 232).
Αν τα ομηρικά έπη διαβάζονται έχοντας τις παραπάνω διαπιστώσεις κατά νου είναι δυνατό να αποφεύγουμε τις γοητευτικές μεν, αλλά μη ιστορικές τελικά παρανοήσεις και τα λογικά άλματα που τις συνοδεύουν σχετικά με την ιστορικότητα των γεγονότων και των προσώπων των ομηρικών επών. Ίσως, τελικά, να μην είναι και τόσο σημαντικό αν υπήρχαν ο Οδυσσέας και ο Αχιλλέας ή οι Μυκήνες και η Ιθάκη, αλλά οι πράξεις των ομηρικών ηρώων και οι ομηρικές αξίες έτσι όπως αυτά αποτυπώνονται σε ένα κατεξοχήν λογοτεχνικού χαρακτήρα κείμενο, τα έπη.
Βιβλιογραφία
Bachhuber, C. 2006. «Aegean Interest in the Uluburun Ship». American Journal of Archaeology 110 (3): 345-363.
Cline E. H. 1987. «Amenhotep III and the Aegean: A reassessment of Egypto-Aegean Relations in the 14th Century B.C.». Orientalia 56 (1): 1-36.
Cline, E. H. & Stannish S.M. 2011. «Sailing the Great Green Sea? Amenhotep III's Aegean List from Kom-el-Hetan, Once More». Journal of Ancient Egyptian Interconnections Vol 3:2:6-16.
Cline, E., Yasur-Landau, A. & Goshen, N. 2011. «New Fragments of Aegean-Style Painted Plaster from Tell Kabri, Israel». American Journal of Archaeology 115: 245-261.
Κάντα, Α. 1998. «Επισκόπηση των σχέσεων μεταξύ Κρήτης, Αιγαίου και Εγγύς Ανατολής στην Εποχή του Χαλκού». Στο Ν. Σταμπολίδης & Α. Καρέτσου (επιμ.), Ανατολική Μεσόγειος, Κύπρος - Δωδεκάνησα - Κρήτη 16ος-6ος αι. π.Χ. Πανεπιστήμιο Κρήτης - ΥΠ.ΠΟ - ΚΓ΄ ΕΠΚΑ. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Κάντα, Α. 2003. «Ο Αιγαιακός κόσμος μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Απόψεις κοινών πολιτιστικών στοιχείων από τον 16ο έως τον 11ο αι. π.Χ.». Στο Ν. Σταμπολίδης (επιμ.), Πλόες… Από τη Σιδώνα στη Χουέλβα. Σχέσεις λαών της Μεσογείου. Αθήνα. Πολιτιστική Ολυμπιάδα. Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Κούρου, Ν.2006. «Mare Cyprium, Mare Punicum, Mare Graecum. Η Μεσόγειος στις αρχές της πρώτης χιλιετίας π.Χ.». Στο Ευεργεσίη. Τόμος Χαριστήριος στον Παναγιώτη Ι. Κοντό, Τόμος Β΄: 571-580.
Louden, B. 2011. Homer's Odyssey and the Near East. Cambridge University Press.
Morgan, L. 2010. «An Aegean Griffin in Egypt: The Hunt Frieze at Tell-el-Dabca». Στο Egypt and the Levant. International Journal for Egyptian Archaeology and Related Disciplines XX: 303-324.
Morris, S. 2009. «Ο Όμηρος και η Εγγύς Ανατολή». Στο I. Morris & B. Powell (eds.), A new Companion to Homer, ΕγχειρίδιοΟμηρικών Σπουδών. Εκδόσεις Παπαδήμα. Αθήνα: 718-749.
Μπουρογιάννης, Γ. 2012. «Εισαγωγή στην προβληματική των Φοινίκων». Στο Π. Αδάμ-Βελένη & Ε. Στεφανή (επιμ.), Έλληνες και Φοίνικες στα Σταυροδρόμια της Μεσογείου. Θεσσαλονίκη. Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης: 31-41.
Σταμπολίδης, Ν. Χ. 2012. «Φοίνικες και Αιγαίο κατά την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου» στο Π. Αδάμ-Βελένη & Ε. Στεφανή (επιμ.), Έλληνες και Φοίνικες στα Σταυροδρόμια της Μεσογείου. Θεσσαλονίκη. Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης: 49-60.
Yasur-Landau, A. 2010. The Philistines and Aegean Migrations at the End of the Late Bronze Age. Cambridge University Press.
