Δ5.2. Οι Αιγύπτιοι

Στη βάση ενός αγάλματος του Αιγύπτιου φαραώ Αμενχοτέπ Γ΄ που εντοπίστηκε στον ταφικό του ναό (εικ. 4.149) στην περιοχή Kom-el-Hetan (Κόμ-ελ-Χετάν) σκαλίστηκε μια επιγραφή, που έμεινε έκτοτε γνωστή ως «Αιγαιακή λίστα» ("Aegean List"), στην οποία οι ερευνητές πιστεύουν ότι καταγράφονται σε μια λίστα 14 τοπωνύμια των σημαντικότερων θέσεων στο Αιγαίο μεταξύ των οποίων η Κνωσός, η Θήβα, οι Μυκήνες και η Τροία. Η συμπερίληψη της τελευταίας θα μπορούσε να αποτελέσει, προφανώς, απόδειξη της ιστορικής ύπαρξης κάποιου σημαντικού κέντρου με αυτό το όνομα, ενάντια στην όποια υπόθεση ότι η Τροία δεν υπήρξε ποτέ. Αν η λίστα αυτή αποδεικνύει άμεσες επαφές των Αιγυπτίων με τους Μυκηναίους ή φανερώνει μόνο απλή γνώση του χώρου του Αιγαίου, είναι υπό συζήτηση (Cline 1987, Cline & Stannish 2011: 12). Πολλοί υποστηρίζουν πάντως την ύπαρξη παρόμοιων επαφών και χρησιμοποιούν ενισχυτικά προς αυτήν την κατεύθυνση ορισμένα σημαντικά ευρήματα. Ένα ναυάγιο (εικ. 4.150, 4.150α) που βρέθηκε στο Ουλουμπουρούν κοντά στο Κας, στις νότιες ακτές της Μικράς Ασίας, για παράδειγμα, θεωρήθηκε ότι μπορεί να μετέφερε μια διπλωματική αντιπροσωπεία που σχετιζόταν με το εμπόριο στο Αιγαίο (Bachhuber 2006).

Αιγυπτιακά «εξωτικά» αντικείμενα έχουν βρεθεί στο μυκηναϊκό Αιγαίο, σε όλες τις παραπάνω θέσεις της «Αιγαιακής λίστας», αλλά κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να αποφανθεί αν είναι προϊόν άμεσων εμπορικών επαφών ή ενός διαμετακομιστικού εμπορίου (εικ. 4.151, 4.152, 4.153). Παρόμοια εξωτικά αντικείμενα εντοπίζονται, άλλωστε, στο Αιγαίο από τη μινωική εποχή ήδη στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. (Κάντα 1998, 2003). Οι σχέσεις της μυκηναϊκής Θήβας με την Ανατολή, εξάλλου, ενισχύουν μια ανάλογη συζήτηση. Η νεότερη αρχαιολογική έρευνα, παράλληλα, έχει φέρει στο φως μινωικού τύπου τοιχογραφίες (σκηνή από ταυροκαθάψια;) στην Άβαρι - Τελ Ελ Ντάμπκα (Tell-el-Dabca), στο δέλτα του Νείλου (εικ. 4.154, 4.155), αλλά και στο Τέλ Κάμπρι του σημερινού Ισραήλ (εικ. 4.156), συνεχίζοντας ανάλογες παλαιότερες ανακαλύψεις που ταύτιζαν τους Κεφτιού, οι οποίοι αναφέρονται στις αιγυπτιακές τοιχογραφίες με επισκέπτες από την Κρήτη (εικ. 4.157).^[14]

Παρόλη τη σημαντική αρχαιολογική και ιστορική παρουσία της Αιγύπτου στην Ανατολική Μεσόγειο, πάντως, οι αναφορές για αυτήν δεν είναι πολλές στα ομηρικά έπη. Τονίζονται, για παράδειγμα, τα πλούτη, κυρίως, και το μεγαλείο των Αιγυπτιακών Θηβών ως παράδειγμα υλικής ευδαιμονίας, γεγονός που δείχνει τις αντιλήψεις των Ελλήνων της ομηρικής εποχής, τουλάχιστον, για τους Αιγύπτιους. Ο Αχιλλέας απαντώντας στον Οδυσσέα και στην πρεσβεία των Αχαιών που προσπαθούν να τον εξευμενίσουν για να συμφιλιωθεί με τον Αγαμέμνονα και να ξαναγυρίσει στο πεδίο της μάχης της Τροίας, αρνείται λέγοντας ότι δεν θα το έκανε ούτε αν του δίνονταν οι θησαυροί της Αιγυπτιακής Θήβας με τις εκατό πύλες και τους διακόσιους πολέμαρχους (Ιλιάδα, Ι 381-384), ενώ η ίδια αναφορά για τα αμύθητα πλούτη που βρίσκονται σε κάθε σπίτι της Θήβας γίνεται και στην Οδύσσεια (δ 126-127).