ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Θέματα ιστορίας της ελληνικής γλώσσας 

Δημιουργία της ελληνιστικής κοινής 

Νίκος Παντελίδης (2007) 

Το εἰμί + μετοχή του ενεργητικού παρακειμένου αντικαθιστά τον παρακείμενο που λείπει και εκφράζει μια παρούσα κατάσταση που είναι αποτέλεσμα παρελθοντικής πράξης, π.χ. εἰμί τεθαρρηκώς. Την ίδια λειτουργία εκτελεί συχνά και το εἰμί + μετοχή αορίστου, επειδή οι τύποι του αορίστου και του παρακειμένου θεωρούνται ισοδύναμοι. Η περίφραση αυτή είναι κοινόχρηστη στην υποτακτική και ευκτική των αρχαίων Ελληνικών· η κοινή την επεκτείνει και στην οριστική, όμως δεν γίνεται ποτέ πραγματικά διαδεδομένη. Η μετοχή του αορίστου είναι συνηθέστερη από τη μετοχή του παρακειμένου και το βοηθητικό ρήμα τίθεται τις περισσότερες φορές στον παρατατικό, δηλ. η περίφραση λειτουργεί ως υποκατάστατο του υπερσυντελίκου.

Το εἰμί + μετοχή του παθητικού παρακειμένου, ή σπανιότερα μετοχή παθητικού αορίστου, παρόμοια παίρνει τη θέση του μεσοπαθητικού παρακειμένου.

Το ἔχω + ενεργητική μετοχή -συνήθως του αορίστου- μας παρέχει ένα άλλο ισοδύναμο του παρακειμένου στα μεταβατικά ρήματα, π.χ. ἔχω τελευτήσας. Το σχήμα αυτό είναι σπάνιο στην όψιμη κοινή και δεν απαντά σχεδόν καθόλου στα μεσαιωνικά Ελληνικά.

Μια παρόμοια λειτουργία εκτελεί το ἔχω + μετοχή του παθητικού παρακειμένου. Αυτή η μη κλασική περίφραση απαντά μόνο περιστασιακά στην κοινή και δεν είναι συχνή στους βυζαντινούς συγγραφείς. Η περίοδος κατά την οποία εξαπλώθηκε ευρύτατα είναι πιθανότατα τα πρώτα χρόνια της νεοελληνικής γλώσσας.

Τελευταία Ενημέρωση: 16 Ιούν 2010, 10:47