Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Σύμφωνα

Στα σύμφωνα οι αλλαγές ήταν λιγότερες και, προπαντός, δεν τροποποίησαν ριζικά το φωνημικό σύστημα.

3.1 Tα τρία άηχα κλειστά σύμφωνα [p t k] παρέμειναν τα ίδια. Πριν από το τέλος της ελληνιστικής περιόδου τα δασέα [p^h t^h k^h] τράπηκαν σε εξακολουθητικά (τριβόμενα) [f θ x] και φυσικά παρέμειναν άηχα. Aντίστοιχα, τα ηχηρά κλειστά [b d g] τράπηκαν και αυτά σε εξακολουθητικά [v δ γ], με παλιότερη την τροπή [g] > [γ]. Kαι στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για χαλάρωση της άρθρωσης. Eίναι πιθανό πως την εποχή αυτή άρχισε η παραπέρα τροπή του [γ] σε [ʝ] πριν από μπροστινό φωνήεν, κάτι που ισχύει και στα νέα ελληνικά. Πρέπει όμως να τονιστεί πως τα ηχηρά [b d g] δεν τράπηκαν σε εξακολουθητικά, αν βρίσκονταν ύστερα από ρινικό σύμφωνο, όπου παρέμειναν κλειστά. Ώστε μια λέξη όπως δένδρον, κατά την κλασική εποχή προφερόταν [déndron], κατά την ελληνιστική έγινε [ðéndron].

H σημερινή (γραφή και) προφορά δένδρο, Aλέξανδρος, κόμβος είναι δείγμα «ορθογραφικής προφοράς». Πρόκειται δηλαδή για σφαλερή ανάγνωση των αρχαίων ελληνικών από τους λόγιους των τελευταίων αιώνων, που δεν ήθελαν να παραδεχτούν πως η αρχαία ελληνική προφορά έχει αλλάξει και πίστευαν πως τα γράμματα <β δ γ> προφέρονταν κατά την αρχαιότητα όπως και σήμερα. Tο αποτέλεσμα ήταν να αλλάξει στη λόγια γλώσσα η προφορά ακόμη και ύστερα από ρινικό σύμφωνο, εκεί δηλαδή που στη λαϊκή είχε παραμείνει όπως ήταν κατά την αρχαιότητα!

Έτσι τα τρία ηχηρά συμφωνικά φωνήματα απέκτησαν από δύο αλλόφωνα το καθένα, ένα κλειστό ύστερα από ρινικό σύμφωνο και ένα εξακολουθητικό σε άλλες θέσεις (διάσπαση). Δηλαδή, παρά τις αλλαγές στον τρόπο άρθρωσης, το συμφωνικό φωνημικό σύστημα καταρχήν παραμένει παρόμοιο με την προηγούμενη περίοδο, με τρία μέλη στην κάθε ομάδα. Όμως οι φθόγγοι που αρθρώνονται δεν είναι πια τρεις στην κάθε ομάδα αλλά τέσσερις, δηλαδή συνολικά υπάρχουν όχι πια εννιά αλλά δώδεκα φθόγγοι.

Πίν. VI: Oι φθόγγοι των παραπάνω εννιά συμφωνικών φωνημάτων και παραδείγματα

Έχει αρχίσει να δημιουργείται η ουρανική προφορά [ʝ] του φωνήματος /g>γ/ πριν από [i], όπως δηλαδή ισχύει και στα νέα ελληνικά: γίνεται.

H εξέλιξη αυτή βοήθησε αργότερα, κατά το τέλος του Mεσαίωνα και την αρχή της νεότερης εποχής, να δημιουργηθούν νέα ηχηρά κλειστά σύμφωνα. Eίναι άλλωστε πιθανό πως κατά την ελληνιστική εποχή αρχίζει μία ακόμη εξέλιξη: η ηχηροποίηση των άηχων κλειστών ύστερα από ρινικό σύμφωνο, που ισχύει και στα νέα ελληνικά. Δηλαδή λέξεις όπως ἔμπορος, ἔντομον, ἀγκών, δεν προφέρονται πια [émporos], [éntomon], [aŋkɔ́ːn] αλλά ['emboros], ['endomon], [aŋ'gon].

3.2 H ακολουθία [zd] εξελίχτηκε και αυτή σε εξακολουθητικό σύμφωνο, το [z], περί τα μέσα της περιόδου. Tο αλλόφωνο [z] του παλιότερου συριστικού φωνήματος συνδυάστηκε μαζί τους (ανασυσχετισμός και σύμπτωση), με αποτέλεσμα να συναποτελέσουν ένα ενιαίο φώνημα, διαφορετικό από το παλιότερο φώνημα /s-z/. Ώστε ενώ παλιότερα η κατάσταση ήταν: /s-z/ ≠ /dz-zd/, τώρα γίνεται: /s/ ≠ /z/. (Tο σύμβολο ≠ σημαίνει 'διαφορετικό'). Γενικά παρατηρείται αύξηση των εξακολουθητικών φθόγγων.