ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
- Μπαμπινιώτης. (1998, 113-114)
- α. Ανδριώτης,Ν. Η ελληνική γλώσσα στους μετακλασσικούς χρόνους, σελ. 50, σελ. 258-259, β. Χαραλαμπάκης,Χ.Η δομή της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, σελ. 50
- α. Χαραλαμπάκης,Χ. Η δομή της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, σελ. 50, β. Debrunner,A. & Scherer,A. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας, σελ. 33-34
- Debrunner, A. & Scherer, A. 1994. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. 2ος τόμ.: Βασικά ζητήματα και γνωρίσματα της μετακλασικής ελληνικής, σελ. 57-58.
- α. Ιστορία του ελληνικού έθνους. Τόμ. Γ1: Κλασσικός Ελληνισμός. Η Α΄ Αθηναϊκή Συμμαχία, σελ. 400, β. Debrunner,A. & Scherer,A. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. 2ος τόμ.: Βασικά ζητήματα και γνωρίσματα της μετακλασικής ελληνικής, σελ. 36-37.
- α. Ιστορία του ελληνικού έθνους. Τόμ. Γ1: Κλασσικός Ελληνισμός. Η Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία, σελ. 400, β. Debrunner,A. & Scherer,A. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. 2ος τόμ.: Βασικά ζητήματα και γνωρίσματα της μετακλασικής ελληνικής, σελ. 38.
- Τριανταφυλλίδης, Μ. 1981 [1938]. Νεοελληνική γραμματική. Ιστορική εισαγωγή. 3ος τόμ. του Άπαντα, σελ. 6-7
- Καψωμένος, Σ. 1985. Από την ιστορία της ελληνικής γλώσσας, σελ. 95 και 96
- Browning, R. 1995. Η μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα, σελ. 36-37.
- α. Μίσιου,Α. Οι ελληνιστικοί χρόνοι, σελ. 254 και 255-256, β. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, σελ. 473
- α. Rey-Coqais,J.-P. O ελληνισμός στη ρωμαϊκή Συρία, 299-300, β. Τατάκη,Α. και συν. Η θέση του ελληνισμού στη ρωμαιοκρατούμενη Αίγυπτο, 340-341, γ. Ομάδα σύνταξης. Θρησκευτική και πολιτιστική ζωή. Η πορεία του εξελληνισμού, 365.
- Browning, R. 1995. Η μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα, σελ. 37-38
- Browning, R. 1995. Η μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα, σελ. 35.
- Χόρροκς, Τζ. 2006. Ελληνικά: Ιστορία της γλώσσας και των ομιλητών της, σελ. 106-108.
- Καψωμένος, Στ. Γ. 1985. Από την ιστορία της ελληνικής γλώσσας, σελ. 76-77 και 78
- α. Τριανταφυλλίδης,Μ. Νεοελληνική Γραμματική, σελ. 14-15, β. Browning,R. Η μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα, σελ. 74-75.
- α. Καψωμένος,Σ. Από την ιστορία της ελληνικής γλώσσας, σελ. 50, β. Χόρροκς,Τζ. Ελληνικά: Ιστορία της γλώσσας και των ομιλητών της, σελ. 101-102, 114-115, 127
- α. Κοπιδάκης,Μ.Ζ. Εισαγωγή στην ελληνιστική κοινή, σελ. 82-93, β. Χαραλαμπάκης,Χ. Η δομή της αρχαίας ελληνικής γλώσσας: Από τον 3ο π.Χ. ως τον 6ο μ.Χ .αι. Η κοινή γλώσσα, σελ. 50, γ. Χαραλαμπάκης,Χ. Κοινή και διάλεκτοι, σελ. 96-97.
- α. Συμεωνίδης,Χ. Επιδράσεις της ελληνικής γλώσσας σε άλλες γλώσσες και άλλων γλωσσών, σελ. 86-90, β. Τριανταφυλλίδης,Μ. Νεοελληνική γραμματική, σελ. 16
- Χριστίδης, Α.-Φ. 2005. Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, σελ. 172-173.
- Debrunner, A. & A. Scherer. 1994. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. 2ος τόμ.: Βασικά ζητήματα και γνωρίσματα της μετακλασικής ελληνικής, σελ. 115-116
- α. Horrocks,G. Σύνταξη: Από την κλασική ελληνική στην κοινή, σελ. 458-459, β. Janse,Μ. Τα ελληνικά της Καινής Διαθήκης, σελ. 481
- Καψωμένος, Στ. Γ. 1985. Από την ιστορία της ελληνικής γλώσσας, σελ. 51, 57-58, 59-60, 87
- De Lange, Ν. 2001. Ιουδαϊκή ελληνική, σελ. 473-475, 478.
- Janse, Μ. 2001. Tα ελληνικά της Καινής Διαθήκης, σελ. 480-485
- Ανδριώτης, Ν. 1974. Η ελληνική γλώσσα στους μετακλασσικούς χρόνους, σελ. 264-265, 266-267.
- Τσαντσάνογλου, Κ. 1999. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας, σελ. 116-117
- α. De Lange,Ν. Ιουδαϊκή ελληνική, σελ. 473, β. Debrunner,A. & Scherer,A. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας, σελ. 16-17, γ. Eideneier,Η. Όψεις της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας από τον Όμηρο έως σήμερα: Από τη ραψωδία στο ραπ, σελ. 77-89, δ. Τριανταφυλλίδης,Μ
- Debrunner, A. & A. Scherer. 1994. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. 2ος τόμ. σελ. 22-23.
- Debrunner, A. & A. Scherer. 1994. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. 2ος τόμ. σελ. 24-25, 29.
- α. Bubenik,V. Η δημιουργία κοινής, σελ. 260, β. Debrunner,A. & Scherer,A. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. 2ος τόμ., σελ. 131-132.
- Bubenik, V. 2001. Η δημιουργία κοινής, 258-260.
- α. Πετρούνιας,Ε. Εξέλιξη της προφοράς κατά την ελληνιστική εποχή, 442-450, β. Καψωμένος,Σ. Από την ιστορία της ελληνικής γλώσσας, σελ. 74-75, 100-101.
- α. Πετρούνιας,Ε. Εξέλιξη της προφοράς κατά την ελληνιστική εποχή, 442-450, β. Χαραλαμπάκης,Χ. Φωνολογία και μορφολογία, σελ. 98.
- Πετρούνιας, Ε. 2001. Εξέλιξη της προφοράς κατά την ελληνιστική εποχή, σελ. 445-447.
- Πετρούνιας, Ε. 2001. Εξέλιξη της προφοράς κατά την ελληνιστική εποχή, σελ. 447-449.
- α. Παπαναστασίου,Γ. Μορφολογία: Από την κλασική ελληνική στην κοινή, σελ. 451, β. Χαραλαμπάκης,Χ. Φωνολογία και μορφολογία, 98-99.
- Παπαναστασίου, Γ. 2001. Μορφολογία: Από την κλασική ελληνική στην κοινή, σελ. 451-452.
- Παπαναστασίου, Γ. 2001. Μορφολογία: Από την κλασική ελληνική στην κοινή, σελ. 452-453.
- Παπαναστασίου, Γ. 2001. Μορφολογία: Από την κλασική ελληνική στην κοινή, σελ. 453-454.
- Παπαναστασίου, Γ. 2001. Μορφολογία: Από την κλασική ελληνική στην κοινή, σελ. 454.
- Παπαναστασίου, Γ. 2001. Μορφολογία: Από την κλασική ελληνική στην κοινή, σελ. 455.
- Browning, R. 1995. Η μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα, σελ. 50-51.
- Browning, R. 1995. Η μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα, σελ. 47-48.
- Browning, R. 1995. Η μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα, σελ. 48-49, 51-52.
- Tonnet, Η. 1995. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας, σελ. 51.
- Horrocks, G. 2001. Σύνταξη: Από την κλασική ελληνική στην κοινή, σελ. 465-466.
- Browning, R. 1995. Η μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα, σελ. 54, 63.
- Browning, R. 1995. Η μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα, σελ. 61.
- Janse, M. 2001. Τα ελληνικά της Καινής Διαθήκης, σελ. 483.
- Χαραλαμπάκης, Χ. 1999. Συντακτικές καινοτομίες της κοινής, σελ. 100-101.
- Η προφορά της αρχαίας ελληνικής: Η προφορά των φθόγγων.
Θέματα ιστορίας της ελληνικής γλώσσας
Δημιουργία της ελληνιστικής κοινής
Νίκος Παντελίδης (2007)
Παπαναστασίου, Γ. 2001.
Μορφολογία: Από την κλασική ελληνική στην κοινή.
Στο Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: Από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα, επιμ. Α.-Φ. Χριστίδης, 451-456. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας & Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη], σελ. 451-452.© Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας & Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη]1. Ονοματικό κλιτικό σύστημα
Oι βασικοί άξονες στους οποίους εντοπίζεται η εξέλιξη του ονοματικού κλιτικού συστήματος κατά την ελληνιστική εποχή είναι η πλήρης κατάργηση του δυϊκού αριθμού, ο περιορισμός της χρήσης της δοτικής και η κατάργησή της στη συνέχεια, η σταδιακή ένταξη των αθέματων ονομάτων (ουσιαστικών και επιθέτων) στη θεματική κλίση και η αλλαγή του γραμματικού γένους σε ορισμένα ουσιαστικά. Όλοι αυτοί οι παράγοντες είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αναλυτικότερων δομών για την κάλυψη των ίδιων μορφοσυντακτικών αναγκών και τη μείωση των κλιτικών επιθημάτων που δήλωναν ίδιες μορφοσυντακτικές σχέσεις.
H χρήση του δυϊκού αριθμού είχε περιοριστεί σημαντικά από την κλασική εποχή, με αποτέλεσμα την πλήρη αντικατάστασή του από τον πληθυντικό αριθμό ήδη στα τέλη του 4ου αιώνα π.X. (Jannaris 1897, 101· Meillet 1955, 273-274). Tο φαινόμενο αυτό δεν παρατηρείται μόνο στην ελληνική αλλά συμβαίνει και στις υπόλοιπες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες.
O περιορισμός της χρήσης της δοτικής και η αντικατάστασή της από τις άλλες πτώσεις, με εμπρόθετη ή μη εκφορά, εντάσσεται στην τάση της γλώσσας να γίνει πιο αναλυτική κατά την περίοδο που εξετάζουμε. Tα παραδείγματα της χρήσης της δοτικής είναι ακόμη αρκετά στη γλώσσα της Kαινής Διαθήκης και στους παπύρους της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής (Gignac 1981)· ωστόσο έχει αρχίσει να αντικαθίσταται η δοτική που δηλώνει το έμμεσο αντικείμενο με εμπρόθετο προσδιορισμό εἰς + αιτιατική ή με γενική. H δοτική που δηλώνει το όργανο ή το μέσο αντικαθίσταται και αυτή κατά τον 4ο αιώνα μ.X. περίπου από τον εμπρόθετο προσδιορισμό μετά + γενική (και αργότερα με αιτιατική· Humbert 1930).
Oι σημαντικότερες όμως αλλαγές που συμβαίνουν αυτή την περίοδο και για τις οποίες έχουμε πλήθος μαρτυριών από τους αιγυπτιακούς παπύρους, αφορούν την αναδιάρθρωση της κλιτικής μορφολογίας του ονόματος με περιορισμό του εξαιρετικά μεγάλου αριθμού ισοδύναμων μορφημάτων που παρουσίαζε η κλίση κατά την κλασική περίοδο. H ένταξη των ονομάτων μιας κλίσης σε μια άλλη ονομάζεται μεταπλασμός και επιτεύχθηκε με διάφο
