Δ4.3. Ερέτρια
Στην Ερέτρια, αρχαία πόλη της Εύβοιας, ελβετικές ανασκαφές εντόπισαν, μεταξύ άλλων, μια νεκρόπολη που αποτελούνταν από έξι καύσεις ενηλίκων και εννέα ενταφιασμούς παιδιών. Η έρευνα θεώρησε ότι όλοι οι παραπάνω νεκροί συνδέονταν μεταξύ τους με συγγενικούς δεσμούς (Ερέτρια 2004: 172-175). Η περιοχή ονομάστηκε «Ηρώον» με βάση την κατασκευή πάνω από τους τάφους, από τις αρχές του 7ου αι. έως τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. μνημειακού χαρακτήρα κτισμάτων τα οποία σκεπάστηκαν, πιθανόν, με χωμάτινο τύμβο και συνδέονταν με την απόδοση τιμών ήρωα, ακόμα και λατρείας, προς τους νεκρούς (εικ. 4.133). Οι ταφές του «Ηρώου» χρονολογήθηκαν ανάμεσα στα 720 και 680 π.Χ., γεγονός που τις τοποθετεί πολύ κοντά στην καταγραφή των ομηρικών επών. Όπως σημειώνεται, σε αυτές τις ταφές υπάρχει η μεγαλύτερη συγκέντρωση χάλκινων ταφικών λεβήτων του ελληνικού κόσμου (Ερέτρια 2004: 173).
Από τις έξι καύσεις ενηλίκων ξεχωρίζει μία, η οποία ήταν η πλουσιότερη και κατείχε κεντρική θέση ανάμεσα στις άλλες. Η ταφή αυτή αποτελείται από δυο μεγάλους χάλκινους λέβητες. Στον ένα είχαν τοποθετηθεί τα απανθρακωμένα οστά του νεκρού τυλιγμένα σε κάποιο ύφασμα, ενώ ο άλλος χρησίμευε για κάλυμμα του πρώτου (εικ. 4.134). Μια λίθινη κόγχη προστάτευε, επιπλέον, το πρώτο τεφροδόχο αγγείο. Αξιοσημείωτη είναι, επίσης, η παρουσία ως κτερισμάτων προς τον νεκρό τεσσάρων ξιφών, καθώς και πέντε σιδερένιων αιχμών από δόρατα και μιας χάλκινης αιχμής που είχε μυκηναϊκή προέλευση. Ο ανασκαφέας θεώρησε ότι αυτή η τελευταία αιχμή μπορεί να ήταν σκήπτρο που υποδήλωνε την ανώτερη θέση του αποθανόντα (Crielaard 2002: 247-248). Οι άλλες πέντε ταφές ενηλίκων ήταν παρόμοιες. Τα παιδιά ήταν θαμμένα σε απλούς λάκκους, συνοδευόμενα από αγγεία, αλλά και από κοσμήματα μεταξύ των οποίων διακρίνεται ένα χρυσό διάδημα. Στις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ. ένα λίθινο μνημείο, που ήταν πλέον ορατό στον δρόμο προς τη Χαλκίδα, ανεγέρθηκε πάνω από τους τάφους, ενώ ένας περίβολος περιέκλειε την όλη κατασκευή. Ταυτόχρονα, οικοδομήθηκε και το πρώτο οχυρωματικό τείχος της πόλης με το μνημείο των θαμμένων ηρώων να βρίσκεται (συμβολικά ίσως;) κοντά στη Δυτική Πύλη (Crielaard 2002: 248).
Βιβλιογραφία
Crielaard, J. P. 2002. «Past or Present? Epic Poetry, Aristocratic Self Representation and the Concept of Time in the Eight and Seventh Centuries B.C.». Στο F. Montanari & P. Ascheri (eds.), Omero, Tremila Anni Dopo. Edizioni di Storia e Letteratura. Roma: 239-295.
Ερέτρια 2004. Ερέτρια. Οδηγόςτης αρχαίας πόλης. Αθήνα. Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα.
