Δ3.5.3. Η Πύλη των Λεόντων

Η Πύλη των Λεόντων (εικ. 4.46) κατασκευάστηκε τον 13ο αι. π.Χ. Αποτελείται από τεράστιους λίθους, δυο κάθετες παραστάδες και μια ογκώδη μονολιθική επίστεψη που υπολογίστηκε ότι ζυγίζει γύρω στους 18 τόνους. Πάνω από το κενό της πύλης ένα τριγωνικό άνοιγμα μοίραζε τα βάρη της ανωδομής του τείχους στις δυο ογκώδεις λίθινες παραστάδες της πόρτας. Σε αυτό το άνοιγμα ήταν τοποθετημένο το εικονιστικό ανάγλυφο (εικ. 4.46α), που η πλειοψηφία των ερευνητών θεωρεί ότι απεικονίζει δυο αντωπά, το ένα απέναντι στο άλλο δηλαδή, λιοντάρια το καθένα από τα οποία πατά σε έναν τυπικό μυκηναϊκό βωμό, που συμβάλλει στη στήριξη ενός τυπικού μυκηναϊκού κίονα και της ανωδομής του. Τα κεφάλια των λιονταριών δεν σώζονται. Μπορεί, άλλωστε να ήταν από άλλο πιο πολύτιμο υλικό, γεγονός που οδήγησε κάποιους να ισχυριστούν ότι δεν επρόκειτο αρχικά για λιοντάρια, αλλά για γρύπες, τα μυθικά φτερωτά όντα με σώμα λιονταριού που εντοπίζονται σε τοιχογραφίες της ίδιας εποχής να πλαισιώνουν τον θρόνο στην αίθουσα του θρόνου του ανακτόρου της Πύλου (εικ. 4.47), αλλά και στο ανάκτορο της Κνωσού (εικ. 4.47α) στην Κρήτη, όταν η τελευταία παρουσιάζει μυκηναϊκά χαρακτηριστικά, μετά το 1450 π.Χ.

Ήταν το ανάγλυφο της Πύλης των Λεόντων συμβολικό; Μετέδιδε στους επισκέπτες τη δύναμη των κατοίκων της Ακρόπολης και των Ανακτόρων οι οποίοι ως λέοντες ή γρύπες παίρνοντας δύναμη από την πίστη σε υπερφυσικά όντα και λατρείες, που υποδηλώνονται από την παρουσία των βωμών, στήριζαν και ενίσχυαν την εξουσία τους απέναντι στον κόσμο των παρακατιανών θνητών και των πιθανών, επίβουλων εχθρών τους; Μήπως τα Κυκλώπεια τείχη που περιέβαλαν την ακρόπολη δεν είχαν απλά μια αμυντική λειτουργία για να προστατεύσουν κάποιους φοβισμένους ηγεμόνες, οι οποίοι κλείνονταν στον μικρόκοσμό τους για να γλιτώσουν από τους εχθρούς, αλλά υποδήλωναν ότι μέσα σε αυτήν την ακρόπολη, υπήρχε ένας άλλος κόσμος σαφώς οριοθετημένος, «ιερός» και πιο δυνατός από τον έξω κόσμο; Μήπως ήταν το σύμβολο ενός κόσμου που κατοικούσε σε ανάκτορα και διαφέντευε, όχι μόνο με τη δύναμη των όπλων, αλλά με αυτή των ιδεών, των συμβόλων και των νοημάτων, ευρύτερες περιοχές; Μήπως, τελικά, αυτός ο κόσμος συμπεριέλαβε μέσα στα τείχη τον 13ο αι. π.Χ. τον Ταφικό Περίβολο Α, που πιο πριν ήταν έξω από την ακρόπολη, για να δείξει ότι αντλεί δύναμη από τους πρώτους εκείνους επιφανείς Μυκηναίους προγόνους, που είχαν θαφτεί εκεί, καθώς και για να πιστοποιήσει ότι οι κάτοικοι της ακρόπολης αποτελούσαν τους φυσιολογικούς συνεχιστές τους; Μήπως μια ανάλογη σύνδεση με το παρελθόν είναι, τελικά, και αυτή που ανιχνεύεται μεταγενέστερα και στα ομηρικά έπη του 8ου π.Χ. αιώνα;