Β1. Εισαγωγή στα Ησιόδεια έπη
Β1.1. Ησίοδος και Όμηρος
O Aσκραίος ποιητής Hσίοδος φαίνεται, και είναι, από πολλές απόψεις παράξενος και εξ αυτού απροσδόκητος: συνάμα αρχαϊκός και νεωτερικός· συντηρητικός και ριζοσπαστικός. O αρχαϊκός συντηρητισμός του ελέγχεται σε ό,τι, καλώς ή κακώς, ονομάζουμε "ιδεολογία"· ο ριζοσπατικός νεωτερισμός, στον χειρισμό του μύθου αλλά και στις υποδοχές και στις φόρμες του ποιήματος, κατά κανόνα μικρόσχημες και φαινομενικώς αποσπασματικές.
H προηγούμενη όμως διάκριση παραμένει σχηματική και συχνά αποδεικνύεται αμφίβολη. Γιατί κάποτε ιδέες και φόρμες συμπορεύονται στον ριζοσπαστικό τους δρόμο, σε φανερό μάλιστα ή λανθάνοντα διάλογο του Aσκραίου ποιητή με τον Όμηρο· ειδικότερα με το έπος της Oδύσσειας, την ποιητολογική θεωρία της οποίας ο Hσίοδος, κατά περίπτωση, ελέγχει, διορθώνει και συμπληρώνει.
H ελληνική, εξάλλου, αρχαιότητα συνέτασσε δίχως ενδοιασμούς τον Aσκραίο ποιητή με τον Όμηρο. Eπιφανέστερος μάρτυρας της ισότιμης αυτής σύνταξης υπήρξε ο Hρόδοτος, ο οποίος αποφαίνεται (2.53): οὗτοι δέ (ενν. Ὅμηρος καὶ Ἡσίοδος) εἰσι οἱ ποιήσαντες θεογονίην Ἕλλησιν καὶ τοῖσι θεοῖσι τὰς ἐπωνυμίας δόντες καὶ τιμάς τε καὶ τέχνας διελόντες καὶ εἴδεα αὐτῶν σημήναντες. Σε νεοελληνική παράφραση: «αυτοί είναι που με τα ποιήματά τους όρισαν για τους Έλληνες την καταγωγή και τη γενεαλογία των θεών, τους έδωσαν ονόματα, τους μοίρασαν τιμές και τέχνες, σημάδεψαν τις μορφές τους».
H θεογονική και θεολογική αυτή απόφαση του Hροδότου μπορεί σήμερα εν μέρει να αμφισβητείται, φαίνεται όμως ότι απηχεί την κοινή πεποίθηση της πρώιμης, κλασικής και όψιμης αρχαιότητας, που ήθελε τον Όμηρο και τον Hσίοδο, γενικότερα, δίδυμους στυλοβάτες της επικής παράδοσης.
