10.6. Λόγος «αγάπης» και μαρτυρίου

Ο εν Χριστώ αδελφός μας Παύλος Δέκιμος αναπαύεται από σήμερα στον ιερό τούτο χώρο. Ήταν τριάντα χρόνων και πέρασε μαζί μας τα τελευταία πέντε χρόνια της ζωής του. Γιος μεγάλης και ισχυρής οικογένειας της Ρώμης, με σημαντική περιουσία, διάλεξε τον δρόμο της χριστιανικής πίστης όταν, στην κατακόμβη τούτη, άκουσε για πρώτη φορά τον λόγο του αδελφού Μάξιμου. Από τότε έγινε το πιο πιστό και τακτικό μέλος των συνάξεών μας. Όχι μόνο αυτό· διέθεσε μέρος της περιουσίας του για να βοηθήσει πιστούς που βρέθηκαν σε επείγουσα ανάγκη, και με τη μεγάλη μόρφωση, τη μειλίχια προσωπικότητα και τη δύναμη της πειθούς έφερε στην αγκαλιά του Χριστού πολλούς εθνικούς.

Όταν ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά τη νύχτα της 18ης Ιουλίου, ο Παύλος δεν βρισκόταν στη Ρώμη, έσπευσε όμως να επιστρέψει, όχι για να προστατέψει το σπίτι και την περιουσία του αλλά για να βοηθήσει τις χιλιάδες θύματα και τους άστεγους. Η φωτιά, που κατέστρεψε τελικά δεκατρείς από τις δεκαπέντε συνοικίες της Ρώμης, μαινόταν για δέκα μέρες. Μαζί με άλλους αδελφούς μας, αλλά πάντα πρώτος στο να διακινδυνεύσει τη ζωή του, ο μακαριστός αδελφός μας Παύλος έμεινε νηστικός και ξάγρυπνος για δέκα μερόνυχτα βοηθώντας ηλικιωμένους, γυναίκες και παιδιά με όποιο μέσο διέθετε. Άλλους έσωσε από τις φλόγες, άλλους τους έβγαλε από τα καιόμενα ερείπια και φρόντισε να μεταφερθούν σε ασφαλείς χώρους. Διοργάνωσε συσσίτια και πλήρωσε με δικά του έξοδα γιατρούς για να φροντίσουν όσους είχαν απόλυτη ανάγκη περίθαλψης. Το χέρι του Χριστού τον οδήγησε στους τόπους της μεγάλης ανάγκης· η αγάπη του Χριστού τον προστάτεψε για να μπορεί να σώσει άλλους.

Είμαστε σήμερα βέβαιοι ότι τη μεγάλη φωτιά την ξεκίνησε η παραφροσύνη του Νέρωνα. Το φεγγάρι εκείνη τη νύχτα ήταν ολόγιομο και πολλοί είδαν ανθρώπους του αυτοκράτορα να πυρπολούν κτίρια και ναούς σε διάφορα σημεία της πόλης. Οι ίδιοι οι εθνικοί αποκαλύπτουν τώρα ότι ο Νέρων διάλεξε το ψηλότερο σημείο που μπορούσε να βρει για να απολαύσει το πύρινο πανόραμα. Έχω ακούσει από αξιόπιστους ανθρώπους ότι ανέβηκε στον πύργο του Μαικήνα, ντυμένος με την επίσημη χλαμύδα που φορά σε μουσικούς αγώνες και με στεφάνι ραψωδού στην κεφαλή, και με τη συνοδεία της λύρας του έψαλλε στίχους από ένα δικό του ποίημα σχετικό με την άλωση της Τροίας. Τον ενέπνεε το τραγικό θέαμα μιας πόλης που είχε παραδοθεί στην απληστία της φωτιάς και ενθουσιαζόταν καθώς άκουγε τις οιμωγές των ανθρώπων που είχαν παγιδευτεί στις αδάμαστες φλόγες.

Πολλές φήμες σέρνονταν και ο κόσμος, που ξέρει καλά ότι ο Νέρων βαρύνεται από ανομολόγητες αμαρτίες και άρρωστα πάθη, άρχισε να υποψιάζεται. Έπρεπε, λοιπόν, να βρεθούν αποδιοπομπαίοι τράγοι για να τους φορτώσουν τη μεγάλη συμφορά. Και βρέθηκαν. Στην απελπισία τους πολλοί άρχισαν να διαδίδουν το αναίσχυντο ψέμα που διοχέτευαν οι άνθρωποι του αυτοκράτορα: «Τη φωτιά την έβαλαν οι χριστιανοί, που είναι εχθροί του ανθρώπινου γένους και της μεγάλης Ρώμης.» Ξέρουμε όλοι πολύ καλά τι ακολούθησε. Οι χριστιανικές μας κοινότητες πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος. Εκατοντάδες αδελφοί μας σύρθηκαν στις αρένες και δόθηκαν βορά στα θηρία· άλλοι ρίχτηκαν στην πυρά και άλλοι σταυρώθηκαν και πυρπολήθηκαν για να φωτίζουν με τα μαρτυρικά κορμιά τους το άθεο σκοτάδι της πόλης.

Ο Παύλος Δέκιμος συνελήφθη καθώς φρόντιζε αστέγους και αρρώστους σε μια αγροικία, λίγο έξω από την πόλη. Καθώς προερχόταν από μεγάλη και γνωστή οικογένεια, δίστασαν να τον θανατώσουν με συνοπτικές διαδικασίες και του υποσχέθηκαν να τον αφήσουν ελεύθερο αν αποκήρυττε την πίστη του. Δεν το έκανε. Αντί γι᾽ αυτό προτίμησε να οδηγηθεί σιδηροδέσμιος στην αρένα του αμφιθεάτρου και να αντιμετωπίσει τα πεινασμένα λιοντάρια. Το σπαραγμένο σώμα του το μετέφεραν κρυφά μέσα στη νύχτα οι αδελφοί Σέξτος και Αντώνιος. Το όμορφο και τίμιο πρόσωπό του δεν τόλμησαν μήτε τα θηρία να το αγγίξουν. Είχε όψη γαλήνια που διέψευδε το μαρτύριό του· φαινόταν σαν να κοιμάται ευχαριστημένος και αναπαυμένος στην αγκαλιά του Κυρίου που υπηρέτησε με τόση πίστη και αφοσίωση.

Στην αποψινή μας «αγάπη» και στον μυστικό μας δείπνο ευχαριστούμε τον Κύριο που μας αξίωσε να ζήσουμε πέντε χρόνια με τον αξιομακάριστο αδελφό Παύλο. Ξέρουμε ότι δεν έφυγε και δεν θα φύγει ποτέ από ανάμεσά μας· δοξολογούμε το άγιο μαρτύριό του και προσευχόμαστε να είναι πάντα προστάτης και οδηγός μας στον ανηφορικό και δύσκολο δρόμο της χριστιανικής μας πίστης.

Η πυρκαγιά ξέσπασε τη νύχτα της 18ης Ιουλίου του 64 μ.Χ. Ορισμένοι αρνούνται ότι την ξεκίνησε ο Νέρων. Το βέβαιο είναι ότι μεγάλο μέρος της Ρώμης καταστράφηκε και ότι οι χριστιανικές κοινότητες της πόλης γνώρισαν τον πρώτο από τους μεγάλους διωγμούς που ακολούθησαν. Βέβαιο είναι ακόμη ότι ο Νέρων εκμεταλλεύτηκε την καταστροφή για να υψώσει πάνω στα ερείπια τα Χρυσά Ανάκτορα. Το νέο «σπίτι» του κατελάμβανε ολόκληρο σχεδόν το κεντρικό τμήμα της Ρώμης. Ο διάδρομος της εισόδου είχε μήκος ενάμισι χιλιόμετρο. Στην αρχή του διαδρόμου στήθηκε ένας ανδριάντας του αυτοκράτορα ύψους 40 μέτρων· στο κέντρο του οικοδομικού συγκροτήματος δημιουργήθηκε μια τεράστια τεχνητή λίμνη που πολλοί την παρομοίαζαν με θάλασσα· υπήρχαν άλση, αμπελώνες και λιβάδια όπου μεταφέρθηκαν σπάνια ζώα και πουλιά· μεγάλα τμήματα των οικοδομημάτων ήταν καλυμμένα με χρυσό και πολύτιμους λίθους· οι πολυάριθμες τραπεζαρίες είχαν μετακινούμενους τοίχους και μηχανισμούς που έραιναν με άνθη και ψέκαζαν με αρώματα τους καλεσμένους· και υπήρχε ειδική αίθουσα για τα καλλιτεχνικά ρεσιτάλ του αυτοκράτορα με περιστρεφόμενη οροφή για τη δημιουργία ειδικών «εφέ» στις «σόλο» παραστάσεις που έδινε ο μέγας καλλιτέχνης. Η αίθουσα ήταν πάντα κατάμεστη από ανθρώπους που είχαν την υποχρέωση να χειροκροτούν με ενθουσιασμό και καμία δυνατότητα να φύγουν πριν τελειώσουν οι πολύωρες εκδηλώσεις.