Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Ο μέλλοντας, αν και συνέχισε να επιβιώνει στον ζωντανό λόγο και διατηρήθηκε από τη λόγια παράδοση, τείνει όλο και περισσότερο να αντικατασταθεί από μια σειρά περιφράσεων που θα συζητήσουμε παρακάτω. Στο βαθμό που αυτές εμπεριέχουν απαρέμφατο, αρχίζει να προκύπτει μέσα από τον μελλοντικό χρόνο μια διαφοροποίηση του τρόπου, ανάλογα με το απαρέμφατο που χρησιμοποιείται, ενεστώτα ή αορίστου. Τα φωνητικά αίτια μπορούν να δώσουν μόνο μια μερική εξήγηση για την παρακμή του μέλλοντα, π.χ. λόγω της σύμπτωσης σε πολλά ρήματα της οριστικής του μέλλοντα και της υποτακτικής του αορίστου. Ο κύριοτερος παράγοντας είναι η αναδόμηση του ρηματικού συστήματος με βάση δύο και μόνο ρηματικούς τρόπους, ο καθένας με το δικό του ξεχωριστό θέμα. Ο παλιός μέλλοντας δεν ταίριαζε στο καινούργιο σύστημα και γι' αυτό το λόγο αντκαταστάθηκε σιγά σιγά στη ζωντανή ομιλία από τύπους πιο ταιριαστούς^[1].

[…]

Το ἔχω + απαρέμφατο, από την άλλη μεριά, είναι ένα μελλοντικό ισοδύναμο εξαιρετικά κοινόχρηστο στα κείμενα της περιόδου που αντανακλούν την ομιλούμενη της εποχής τους. Το απαρέμφατο είναι τις περισσότερες φορές του αορίστου, αλλά βρίσκουμε και το ενεστωτικό απαρέμφατο. Σπανιότερα συναντάμε την περίφραση εἶχον (εἶχα) + απαρέμφατο να χρησιμεύει ως δυνητική ή υποθετική έκφραση, αντικαθιστώντας την ευκτική + ἄν της αρχαίας ελληνικής. Το αν υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα σε αυτή τη δομή και τη σύνταξη habeo+ απαρέμφατο που προκάλεσε τον τύπο του μέλλοντα στις περισσότερες ρωμανικές γλώσσες παραμένει ανοιχτό ζήτημα. Ένα από τα προβλήματα είναι ότι οι βαλκανικές ρωμανικές γλώσσες και διάλεκτοι που επιζούν σχηματίζουν τον μέλλοντά τους από το volo+ απαρέματο. Για τους τύπους αυτούς όμως δεν υπάρχει μαρτυρία παρά μόνο σχετικά πρόσφατα.

Ένα άλλο ισιδύναμο του μέλλοντα, που είχε αρχικά μια κάπως διαφορετική απόχρωση -η βούληση σε αντίθεση με την υποχρέωση-, μας δίνει η περίφραση θέλω + απαρέμφατο, που δεν διαδίδεται παρά στην επόμενη περίοδο.

Μια πρόσθετη ομάδα ισοδύναμων του μέλλοντα μας παρέχουν τα ὀφείλω + απαρέμφατο, μέλλω + απαρέμφατο, ἔσομαι + μετοχή του ενεστώτα και ἵνα + υποτακτική. Υπάρχουν αντίστοιχες υποθετικές περιφράσεις που σχηματίζονται με τα ὤφειλον (ὤφειλα) + απαρέμφατο και ἔμελλον + απαρέμφατο. Αυτές είναι σπανιότερες και λιγότερο συστηματοποιημένες από εκείνες με τα ἔχω και θέλω.