Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Την πρώτη αφορμή για τη διαμόρφωση της κοινής την έδωσε, όπως σκοπίμως παράδοξα εκφράζεται ο Meillet σ. 248, η ίδρυση του περσικού κράτους των Αχαιμενιδών (7ος αι. π.Χ.). Η διείσδυση του κράτους αυτού στο Αιγαίο πέλαγος και η απόπειρά του να επέμβει στη Βαλκανική, έδειξε στα μάτια των Ελλήνων κυρίως της Μ. Ασίας και των νησιών με δυσάρεστη σαφήνεια την ανάγκη μιας συνένωσης. Με την ίδρυση της Συμμαχίας της Δήλου στα 478/7 η Αθήνα ανέλαβε στη θέση της Σπάρτης τον ρόλο του ηγέτη στην πανελλήνια υπόθεση και με τον τρόπο αυτό ήταν δεδομένη μια σειρά σχέσεων που μετέφεραν και τη γλώσσα της Αθήνας σε έναν ευρύτερο κύκλο. Στην αρχή τα μέλη της συμμαχίας συναντιόνταν κυρίως κατά τις συγκεντρώσεις της συμμαχίας στο ιερό του Απόλλωνα στη Δήλο· μόνο που η έδρα Αθήνα μετέβαλε τη συμμαχία σε κράτος κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 450 και 440 π.Χ. Τώρα έπρεπε οι σύμμαχοι να υπηρετούν στον αττικό στρατό, μπορούσαν να διεξάγουν πολλές δίκες μόνον στην Αθήνα, αττικές φρουρές τοποθετούνταν σε διάφορα συμμαχικά κράτη για λόγους στρατιωτικούς ή εσωτερικής πολιτικής· σε μερικά μέρη υπήρχαν και αττικοί πολιτικοί υπάλληλοι («επίσκοποι»). Παράλληλα μια ένθερμη αποικιακή δραστηριότητα ξεκίνησε από την Αθήνα· ιδίως οι πιο φτωχοί πολίτες, των οποίων η διατροφή στην πρωτεύουσα με τη λίγο αποδοτική ενδοχώρα τούς δημιουργούσε δυσκολίες, έπαιρναν κλήρους γης («κλήροι») σε θέσεις στρατιωτικά σημαντικές, διατηρούσαν όμως τα δικαιώματά τους ως Αθηναίοι πολίτες. Τέτοιες αποικίες («κληρουχίαι») ιδρύθηκαν λ.χ. στον Ελλήσποντο, στη Νάξο, στην Άνδρο, στη Σκύρο, τη Λήμνο και την Ίμβρο (ενμέρει ήδη πριν από τους περσικούς πολέμους)· στη Χαλκίδα της Εύβοιας διένειμαν λ.χ. το 506 π.Χ. σε μια φορά πολλές χιλιάδες κλήρους σε Αθηναίους.