• Ως μόριο βεβαιωτικό ύστερα από αντων.:
  • αυτά δα να λογιάζεις (Αλφ. 11²⁵).

[<αρχ. μόρ. δη. Η λ. και σήμ.]

• (Προκ. για άλογο) πιθ., κοκκινοτρίχης, «ντορής»:
  • ίππον εκαβαλίκευεν δαγάλον, αστεράτον (Διγ. Z 1174)·
  • (το ουδ. ως ουσ.):
    • άλογον οπού το ονόμαζα δαγάλον (Διγ. Άνδρ. 394¹²).

[αβέβ. ετυμ.· κατά Καλονάρο, Διγ. Α´, σ. 46 σχετ. με το επίθ. δάος, κατά Καραποτόσογλου 1983: 399-400 <αραβ. δāyyal. Βλ. και LBG, λ. δά‑]

• 1) Δαγκωματιά:
  • δάγκαμα σκύλου (Νομοκ. 385¹²).
• 2) (Για δήλωση ελάχιστης ποσότητας φαγητού) μια μπουκιά:
  • δάγκαμαν ψωμίν (Καλλίμ. 1926).
• 3) (Συνεκδ.) φαγητό:
  • δε μου λείπει δάκαμα (Φορτουν. Β´ 329).

[<δαγκάνω + κατάλ. ‑μα. Ο τ. ‑κ‑ στο Du Cange. Η λ. και σήμ.]

• Δαγκωνιά, δαγκωματιά:
  • δίδουν των δακαματές και πολλές τσιμπηματές (Συναξ. γυν. 648).

[<ουσ. δάγκαμα + κατάλ. ‑ιά. Τ. ‑κκ‑ στο Meursius. Η λ. στο Somav. και σήμ.]

• I. Ενεργ.
  • 1) Δαγκώνω:
    • λύκου λέγω πρόβατα ποτέ να μη δακάνει (Σαχλ. N 178¹⁷).
  • 2) Τρώγω:
    • ας μπούμε στο σπίτι να δακάσομε τίβετας (Φορτουν. Α´ 224).
  • 3) (Προκ. για έντομα) κεντρίζω, τσιμπώ:
    • οι ψείρες της … ωσάν κουρεοί δαγκάνουν (Σαχλ., Αφήγ. 455).
  • 4) (Μεταφ.) βασανίζω:
    • ο έρωτας … θέλει να τους δακάνει (Τζάνε, Κατάν. 378).
  • 5) Φρ. δαγκάνω τη γη = ματαιοπονώ:
    • (Γλυκά, Στ. 160).
• II. (Μέσ., μεταφ.) δαγκώνω τα χείλη μου από οργή:
  • τότες ο Ισαάκ εδαγκάθη και ασηκώθη μετ’ οργής (Καρτάν., Π. Ν. Διαθ. φ. 138^r).

[μτγν. δαγκάνω. Ο τ. στο Meursius (‑κκά‑). Η λ. και σήμ.]

• Δαγκώνω:
  • να δακώ τα χείλη σου (Φαλιέρ., Ιστ. 645).

[<*δαγκάζω <αρχ. δακνάζω (ΙΛ, λ. δαγκάζω). Η λ. και ο τ. και σήμ. ιδιωμ. (αυτ.· ποντ. δακώ <δάκνω, ΙΛ, Andr.)]

• 1) Δαγκωματιά·
  • (προκ. για έντομο) κέντρισμα:
    • δάκωμα σκορπίου (Ιατροσ. κώδ. φε´).
• 2) (Ως σύστ. αντικ.) τόκος:
  • μη δαγκώσεις τον αδερφό σου δάγκωμα ασημιού (Πεντ. Δευτ. XXIII 20).

[<δαγκώνω + κατάλ. ‑μα. Η λ. και σήμ.]

• Δάγκωμα:
  • Στα χείλη … να πέμψω μιαν δυνατή δαγκωματιά (Σουμμ., Παστ. φίδ. Β´ [272]).

[<ουσ. δάγκωμα + κατάλ. ‑ιά. Η λ. στο Somav. (λ. δαγκα‑) και σήμ.]

• 1) Δαγκώνω:
  • να δάγκωνα τα χείλη σου, να στάλαζε το αίμα (Ch. pop. 446).
• 2) Παίρνω τόκο, δανείζω με τόκο:
  • του ξένου να δαγκώσεις (Πεντ. Δευτ. XXIII 21)·
  • (με σύστ. αντικ.):
    • (Πεντ. Δευτ. XXIII 20).
• 3) (Προκ. για έντομα) κεντρίζω, τσιμπώ:
  • η μέλισσα μ’ εδάγκωσε (Κρασοπ. I 182).

[<αόρ. έδακον του αρχ. δάκνω. Η λ. στο Somav. και σήμ.]