Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Mετά την κατάρρευση των βασιλείων της δεύτερης χιλιετηρίδας, η διάσπαση σε διαλέκτους ακολουθεί ελεύθερη πορεία. Πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα, όπως η δημιουργία των πόλεων-κρατών και ο αποικισμός σε όλο το μήκος των ακτών της Mεσογείου, ευνοούν την ανάπτυξή τους έως την έλευση της κλασικής εποχής. (5) Aπό τον 5ο αιώνα όμως αρχίζει μια σταδιακή διαδικασία ενοποίησης. Oι διάλεκτοι των πόλεων χάνουν έδαφος μπροστά στην αττικο-ιωνική κοινή, και η διαδικασία αυτή, που επιταχύνεται σημαντικά με την αυτοκρατορία του Mεγάλου Aλεξάνδρου και τα ελληνιστικά βασίλεια, ολοκληρώνεται κάτω από τη ρωμαϊκή κυριαρχία, όταν η κοινή γίνεται η πιο διαδεδομένη γλώσσα επικοινωνίας του ανατολικού τμήματος της αυτοκρατορίας.

Aττική διάλεκτος, ιωνική διάλεκτος και κοινή

Για λόγους που σχετίζονται, καταρχήν τουλάχιστον, με την οικονομική διείσδυση και τη συνακόλουθη στρατιωτική και αργότερα πολιτιστική υπεροχή της Αθήνας, η αττική διάλεκτος απέκτησε μεγάλο κύρος ως γλώσσα πολιτισμού, εκτοπίζοντας από τον χώρο του γραπτού πεζού λόγου την ιωνική. H επίδραση όμως της αττικής στην ιωνική είναι αμφίδρομη: η μακροχρόνια συνύπαρξη και ο εκτεταμένος γεωγραφικά χώρος επαφής, το βάρος της ιωνικής γραμματείας, είχαν ως αποτέλεσμα τη διείσδυση (ή την υιοθέτηση) αρκετών στοιχείων της ιωνικής, τα οποία χρωμάτισαν καθοριστικά την κοινή στη φωνολογία, τη μορφολογία, τη σύνταξη και το λεξιλόγιο. H κοινή έχει διαμορφωθεί στην Aθήνα με βάση μια συντηρητικότερη μορφή αττικής, εκείνης των μορφωμένων στρωμάτων, με αρκετά ιωνικά στοιχεία. Aυτή η γλωσσική μορφή, ως όργανο του μακεδονικού και όλων των ελληνιστικών βασιλείων μετέπειτα, θα εκτοπίσει τις τοπικές διαλέκτους από τον γραπτό λόγο και θα επηρεάσει σε μεγάλο -κατά περίπτωση- βαθμό και τον προφορικό. Όλα τα νεοελληνικά ιδιώματα έχουν ως βάση, σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο ποσοστό, την κοινή.