Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Η αναγνώριση των στενότερων σχέσεων μεταξύ κάποιων διαλέκτων και της γενετικής τους σύνδεσης, της καταγωγής τους δηλαδή από κάποιον κοινό διαλεκτικό πρόγονο, γίνεται με βάση τα κοινά χαρακτηριστικά που εμφανίζουν ή, για να χρησιμοποιήσουμε έναν τεχνικό όρο, με βάση τα «ισόγλωσσα». Η ύπαρξη κοινών χαρακτηριστικών σε διαλέκτους παρακείμενων ή μη περιοχών δηλώνεται με μια γραμμή στον χάρτη που περικλείει όλες τις περιοχές με το ίδιο χαρακτηριστικό. Οι γραμμές αυτές ονομάζονται ισόγλωσσα. Η ύπαρξη όμως ίδιων γνωρισμάτων σε δύο διαλέκτους δεν αποτελεί πάντοτε εγγύηση γενετικής σύνδεσης και, από μεθοδολογική πλευρά, δεν έχουν όλα τα κοινά χαρακτηριστικά την ίδια αξία για την απόδειξη γενετικής συσχέτισης. Καταρχήν, τα κοινά γνωρίσματα μπορεί να είναι αποτέλεσμα επαφής και αμοιβαίας επιρροής, δανεισμού μεταξύ διαλέκτων (αυτό που ο Brixhe 1990, 34 ονομάζει «οσμωτικό μοντέλο»). Για παράδειγμα, το αττικό κυναγέτης 'κυνηγός' αποτελεί δάνειο από μια δωρική διάλεκτο, επειδή διατηρεί αμετάβλητο το μακρό [a:] α, και όχι ένδειξη συγγένειας μεταξύ της αττικής και της δωρικής διαλέκτου από την οποία προέρχεται….

Εκτός από τις παραδόσεις για την ιστορία των φύλων και της ίδρυσης αποικιών το ίδιο το γλωσσικό υλικό των διαλέκτων μας παρέχει σημαντικά ερείσματα για την πιο παλιά τους διάρθρωση και τον χώρο εγκατάστασης. Από τη μια μεριά ολόκληρες ομάδες διαλέκτων συνδέονται με άλλες με έντονες ομοιομορφίες, που μαρτυρούν την αρχική συνύπαρξη ή τουλάχιστον γειτνίαση, έτσι λ.χ. η Μυκηναϊκή, η Αρκαδοκυπριακή, η Αττικοϊωνική και η Λεσβιακή μέσω της τροπής του τι σε σι (σε αντίθεση με τη Δυτική Ελληνική, Θεσσαλική, Βοιωτική και Παμφυλιακή)· από την άλλη μεριά συναντούμε σε τοπικές διαλέκτους φαινόμενα που είναι χαρακτηριστικά για μια άλλη ομάδα διαλέκτων και μπορούν να ερμηνευθούν ως κατάλοιπα παλιάς επιστρωμάτωσης φύλων, έτσι όταν λ.χ. η αιολική δοτ. του πληθ. σε -εσσι αντί -σι εμφανίζεται και σε περιοχές που έπειτα ανήκαν στη Δυτική Ελληνική: τη Φωκίδα, τη Λοκρίδα, την Κόρινθο (το φαινόμενο μαρτυρείται στις αποικίες της) και την Ήλιδα. Οπωσδήποτε πρέπει κανείς να λάβει υπόψη του την πιθανότητα να επακολούθησε, ας πούμε, μια μετανάστευση φύλων σε νεώτερη εποχή ή ακόμη αντίθετα να πρόκειται για σύγχρονη εξέλιξη χωρίς ιστορική εξάρτηση.