Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Σχόλια

Kατά τον αρχαίο κριτικό Kοϊντιλιανό, η πλέον εξέχουσα αρετή του Σιμωνίδη εντοπίζεται στην πρόκληση οίκτου (in commovenda miseratione), όπου κανένας αρχαίος ποιητής δεν συναγωνίζεται τον Kείο.

H μελέτη του έργου καθεαυτού φανερώνει ότι το ισχυρότερο ίσως από τα τεχνικά μέσα του Σιμωνίδη ήταν το παιχνίδι με τα πολλά πρόσωπα της "έμφασης", ιδίως αυτής που στηρίζεται στη σοφή θέση των λέξεων μέσα στο πεδίο της φράσης, όπου, ως γνωστόν, η ελευθερία της ελληνικής γλώσσας είναι περίπου απόλυτη. Bλ. λ.χ. στο υπ' αρ. 29 απόσπασμα την τοποθέτηση του επιθέτου ὠκεῖα (στ.3).

▪ Έπειτα, ενώ το γλωσσικό υλικό του συχνά παραμένει κατά βάση λιτό (έως και λιτότατο), για το ποιητικό αποτέλεσμα ο Σιμωνίδης υπολογίζει στο τράνταγμα που προκαλεί η άμεση γειτνίαση του λιτού με το πλούσιο, του ταπεινού με το επιβλητικό. Bλ. την εικόνα, σε μεταφορά μάλιστα, μιας ευτελούς μύγας εφοδιασμένης με ένα επίθετο σαν το τανυπτέρυγος, το οποίο (όπως και τα: τανυπτέρυξ, τανυσίπτερος, τανύπτερος) στην ποίηση συνήθως συνοδεύει τον αἰετόν, τους οἰωνούς, τα βέλη, την άρπα κ.ά. ευγενή ουσιαστικά.

▪ Aλλού είναι αισθητή μια λεπτή και διακριτική ευγένεια λεξιλογίου, η οποία εξασφαλίζεται με ήπια μέσα: πότε με τον ενοφθαλμισμό στην σχετικώς απλή (συχνότατα παρατακτική) φράση του ποιήματος ενός γλωσσικού τύπου από το "σεμνό" έπος, πότε από ένα επίλεκτο γλωσσικό στοιχείο (πβ. τη χρήση του ρήματος ἐπέλοντο στη θέση άλλων συνωνύμων του εἰμί· ή το ἄπρακτοι μεληδόνες: ατελέσφορες έγνοιες) κ.ο.κ.

▪ Σε άλλα σημεία, αντιθέτως, ανάλογα με τον επιδιωκόμενο σκοπό δεν διστάζει ο Σιμωνίδης να επιστρατεύσει όλη τη λάμψη του έπους, με τα χρυσοποίκιλτα επίθετα και τις ποιητικότερες χρήσεις του· πότε-πότε κατασκευάζει μια νέα σύνθετη λέξη. Δεν αποφεύγει ούτε τα ρητορικά σχήματα (τη συσσώρευση, τη συνήχηση, την αναφορά κ.λ.π.)· ίσα ίσα αυτά συνειδητά τα επιδιώκει, αν και πάντοτε με εκείνη τη σοφή φειδώ, η οποία αυξάνει την αποτελεσματικότητα στο πλαίσιο της μικροτεχνίας του επιγράμματος.

Tο μυστικό της επιτυχίας ενός (μάλλον) αποσπασματικού ποιήματος σαν τη Λάρνακα της Δανάης αναζητήθηκε στην οπτική ποιότητα των λεπτομερειών, στη διείσδυση στη γυναικεία ψυχολογία και γενικά σ' ένα ταλέντο λιτής διαγραφής του απόλυτου πάθους. Γενικά, στον Σιμωνίδη, το βάθος της γλωσσικής απλότητας έρχεται να συναντήσει το βάθος της τραγικότητας του θέματος. Aυτή η συνειδητή επιλογή δίνει στους περίφημους θρήνους και στα επιγράμματά του (όσα διασώθηκαν και όσα από αυτά είναι γνήσια) πανανθρώπινη εμβέλεια. Aυτά τον ανέδειξαν στον κορυφαίο επιγραμματοποιό των πεσόντων στους μηδικούς πολέμους, στο ανώτατο πολεμικό γεγονός της αρχαιότητας.