1.2. Για την ταυτότητα του Ομήρου

Τα τεκμήρια για τη γέννηση και τη δράση του Ομήρου είναι λειψά, με δεδομένο τον ανεκδοτολογικό χαρακτήρα που εμφανίζουν οι αρχαίες βιογραφίες (Βίοι Ομήρου) αλλά και οι ετερόκλητες υποθέσεις για το όνομά του. Για συμβατικούς μάλλον λόγους το όνομα «Όμηρος» αναφέρεται στον ποιητή των δύο ομηρικών επών, ανεξάρτητα αν η Οδύσσεια υπολογίζεται από αρκετούς ομηριστές ως έργο διαφορετικού ποιητή. Σχετικά αδιάγνωστος παραμένει ο τόπος της σύνθεσης των δύο επών, καθώς πόλεις και νησιά της ανατολικής Μεσογείου στην περιοχή της Ιωνίας, κυρίως η Σμύρνη και η Χίος, ήδη από την αρχαιότητα, διεκδικούσαν τον τίτλο της γενέθλιας γης και δράσης του Ομήρου. Ισχυροί πάντως θεωρούνται οι δεσμοί του ποιητή με τη Χίο, καθώς το όνομά του συνδέθηκε με τις συντεχνίες των ραψωδών του νησιού, τους Ομηρίδες (6ος αι. π.Χ.), τους οποίους ο Πίνδαρος, γύρω στα τέλη του 5ου αι. π.Χ., ονομάζει ῥαπτῶν ἐπέων ἀοιδούς (Νεμ. 2.1-3). Το βέβαιο είναι ότι στην αρχαιότητα δεν γνώριζαν με σιγουριά περισσότερα πράγματα για την προσωπικότητα και το έργο του Ομήρου από ό,τι εμείς σήμερα. Στα νεότερα χρόνια έγιναν πολλές προσπάθειες, ώστε από τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται οι αοιδοί κυρίως της Οδύσσειας (ο Δημόδοκος, για παράδειγμα, στη Σχερία και ο Φήμιος στην Ιθάκη), να ανασυντεθούν η μορφή και η κοινωνική θέση του Ομήρου, ο χρόνος και ο τρόπος σύνθεσης του έργου του. Καθώς στο οδυσσειακό έπος οι δεξιοτέχνες αοιδοί εντοπίζονται στην αυλή ηγεμόνων και το έργο τους απευθύνεται σε ακροατήριο ευγενών, συμπεραίνεται ότι ο χρόνος που έζησε ο ποιητής εντοπίζεται σε μια περίοδο κατά την οποία η τάξη των ευγενών βρίσκεται σε πλήρη ακμή. Σε συνδυασμό με τα σχετικά, αρχαιολογικά και ιστορικά, ευρήματα και πορίσματα, θεωρείται πιθανό η ακμή της αριστοκρατικής τάξης, που εκπροσωπείται κυρίως στον κόσμο της Οδύσσειας, να συμπίπτει με το δεύτερο μισό του 8ου αι. π.Χ.

Λ. Πόλκας