Α7. Βιβλιογραφικός Οδηγός

Α7.1. Βιβλιογραφία

Η μελέτη της λυρικής ποίησης χρειάζεται τη δική της μικρή βιβλιοθήκη από ελληνικές και ξενόγλωσσες εκδόσεις. Η νέα έκδοση του D. Campbell, στην αμερικανική σειρά Loeb (Greek Lyrik, 5 τόμοι, 1982-3), καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών μας (αρχαίο κείμενο, μαρτυρίες, αγγλική μετάφραση). Οι πιο εύχρηστες εκδόσεις κειμένων (χωρίς μετάφραση, για τους κυρίως λυρικούς είναι του D. L. Page, Lyrica Graeca Selecta, Οξφόρδη 1968, για τους ελεγειακούς και ιαμβογράφους του M. L. West, Iambi et elegi Graeci, 2 τόμοι, Οξφόρδη 1971 (σύντμηση: M. L. West, Delectus ex iambis et elegis graecis, Οξφόρδη 1980). Άλλες εκδόσεις είναι του D. E. Gerber, Greek Iambic Poetry (Loeb 1999) και Greek Elegiac Poetry (Loeb 1999). Παλαιότερη, αλλά ακόμη βασική, έκδοση των λυρικών: D. L. Page, Poetae Melici Graeci, Οξφόρδη 1962.

Αναντικατάστατο παραμένει έως σήμερα το γραμματολογικό βοήθημα του A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας (μτφρ. Αγ. Τσοπανάκη, Θεσσαλονίκη 1964, 5η έκδοση 1990). Συμπληρωματικά για τη γραμματολογική εικόνα μπορεί να χρησιμοποιείται και το βιβλίο των P. E. Easterling - B. Knox, Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας, Καίμπριτζ 1985 (ελλην. μτφρ. Ν. Κονομή, Χρ. Γρίμπα, Μ. Κονομή, Αθήνα: Παπαδήμας 1990).

Η θαυμάσια μονογραφία του C. M. Bowra (Greek Lyric Poetry, Οξφόρδη 2η έκδ. αναθεωρημένη 1961, μτφρ. από τον Ι. Ν. Καζάζη, σε δύο τόμους, Αθήνα: ΜΙΕΤ 1980-1982), παραμένει πάντα για την κυρίως λυρική ποίηση το αναλυτικότερο υπομνηματιστικό εγχειρίδιο αξιώσεων. Επιπλέον προσφέρει και αρχαίο κείμενο και μετάφραση για ό,τι συζητά. (Αντίστοιχη προς αυτήν σύγχρονη συνθετική μονογραφία για του ελεγειακούς και τους ιαμβογράφους αν και παλαιωμένη: C. M. Bowra, Early Greek Elegists, Καίμπριτζ, Μασσαχ. 1938).

Αμετάφραστο στη γλώσσα μας παραμένει το διεισδυτικότατο βιβλίο του H. Fränkel, Dichtung und Philosophie des frühen Griechentums, N.Y. 1951, και 2η έκδοση Μόναχο 1961 - μεταφρασμένο και στα αγγλικά ως Early Greek Poetry and Philosophy, N.Y. και Λονδίνο 1975. Αν και κακομεταφρασμένη, η Παιδεία του W. Jaeger (Paideia. Die Formung des griechischen Menschen, 3 τόμοι, Βερολίνο 1934-1947), αποδεικνύεται και για τη λυρική ποίηση θεμελιώδες βιβλίο. Ασύγκριτα προτιμότερη από την ελληνική είναι η αγγλική μετάφραση: G. Highet, Paideia. The Ideals of Greek Culture, Ν.Υ: Oxford University Press 1943, με επανειλημμένες ανατυπώσεις.

Ξένες ανθολογήσεις της λυρικής ποίησης με χρήσιμο σχολιασμό:

• D. E. Gerber, Euterpe. An Anthology of Early Greek Lyric, Elegiac and Iambic Poetry (με εισαγωγή και σχολιασμό), Άμστερνταμ 1970.
• D. A. Campbell, Greek Lyric Poetry: A Selection of Early Greek Lyric, Elegiac and Iambic Poetry, Λονδίνο 1967.

Λοιπά έργα:

• D. E. Gerber, A Companion to the Greek Lyric Poets (Mnemosyne, Suppl. 173) 1997.
• G. Lambin, La chanson grecque dans l' antiquité, Παρίσι: Éditions CNRS 1992.

Αντίστοιχα ελληνικά, χρησιμότατα, βοηθήματα αξιώσεων:

• Ν. Χ. Κονομής, Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση. Ανθολογία Ι. Χορική Ποίηση, Ηράκλειο 1991.
• Α. Δ. Σκιαδάς, Αρχαϊκός Λυρισμός, 2 τόμοι, Αθήνα 1979 και 1981.
• Από τις ξένες σχολικές ανθολογίες κάθε έπαινο αξίζει η ιταλική των: F. D. Martino & O. Vox, La Musa e il Canto, Ρώμη και Μπάρι: Editori Laterza 1995.
• Δύο βιβλία του B. Snell που προσφέρουν χαρισματικές ερμηνευτικές προτάσεις: (α) Η ανακάλυψη του πνεύματος, μτφρ. Δ. Ιακώβ, Αθήνα 1989· ευτύχημα που υπάρχει τέτοιο βιβλίο μεταφρασμένο στη γλώσσα μας και (β) Poetry and Society: The Role of Poetry in Ancient Greece, Indiana 1961.
• Για τους Πυθιόνικους του Πινδάρου (αρχαίο κείμενο, μετάφραση, ουσιαστική εισαγωγή και απαραίτητο σχολιασμό) έχουμε τη χρήσιμη έκδοση από τον Δ. Ιακώβ (Ηράκλειο 1994).
• Για το επίγραμμα υπάρχει στη γλώσσα μας το έξοχο βιβλίο του Ν. Χουρμουζιάδη, Παλατινή Ανθολογία. Ερωτικά Επιγράμματα. Επιλογή-Εισαγωγή-Σχόλια, Αθήνα: Στιγμή 1999.
• Μακάρι να εύρισκαν συνεχιστές τα παλαιότερα εκλαϊκευτικά άρθρα του Ι. Θ. Κακριδή, συγκεντρωμένα στον τόμο: Έλα, Αφροδίτη, ανθοστεφανωμένη, Αθήνα 1993.
• Ο κομψός τόμος του W. Schadewaldt, Die frühgriechische Lyrik, Φρανκφούρτη: Suhrkamp 1989, 2η έκδ. 1997, προϊόν επιτυχούς έμπνευσης μαθητών του να δημοσιεύσουν post mortem τις πανεπιστημιακές παραδόσεις στην Τυβίγγη του κορυφαίου φιλολόγου.
• Ξεχωρίζει επίσης η μονογραφία του Χ. Καρούζου, ΠΕΡΙΚΑΛΛΕΣ ΑΓΑΛΜΑ - ΕΞΕΠΟΙΗΣ' ΟΥΚ ΑΔΑΗΣ. Οι αρχαϊκοί Έλληνες για την τέχνη τους, Αθήνα 1944 και ο κομψός τόμος του Μ. Χ. Κοπιδάκη, Σημωνίδου του Αμοργίνου. Κατὰ Γυναικῶν. Μετάφραση και Ερμηνεία, Αθήνα: Ιστός 1996.
• Από τα καλύτερα βιβλία των τελευταίων δεκαετιών για τη διαμόρφωση των αντιλήψεών μας για τη λυρική ποίηση: B. Gentili, Poetry and Its Public in Ancient Greece: From Homer to the Fifth Century, αγγλ. μτφρ. από τα ιταλικά (1984) από τον T. A. Cole, Βαλτιμόρη 1988 και P. A. Miller, Lyric Texts and Lyric Consciousness, Λονδίνο και Ν.Υ. 1994.