Α2.3. Επική αφήγηση και λυρική περιγραφή

Η βασική σημειολογία των διαφορών μεταξύ λυρικής περιγραφής και επικής αφήγησης από φιλολογική και ευρύτερα ποιητολογική πλευρά κρίνεται απολύτως αναγκαία στο πλαίσιο μιας κεντρικής γραμματολογικής διάκρισης. Από τεχνική άποψη, πλάι στο μακροσκελές αδόμενο και, αργότερα, απαγγελλόμενο επικό δημιούργημα, η καταστατικά βραχεία λυρική ποίηση αδόταν εξαρχής -μόνο ο ίαμβος και η ελεγεία απαγγέλλονταν recitativο. Στην τριτοπρόσωπη επική αφήγηση γεγονότων μέσα στον χρόνο, ο φορμαλιστιστικός ορισμός της λυρικής ποίησης παραπέμπει σε πρωτοπρόσωπη σύνθεση που περιγράφει καταστάσεις με χρήση ονοματικών μερών του λόγου και ρημάτων που εκφράζουν κατάσταση. Τέλος, στην προφορική σύνθεση του έπους (με την εφαρμογή τεχνικών όπως η κυκλική σύνθεση, το προσθετικό ύφος κ.ά.) το λυρικό ποίημα ανταποκρίνεται πλήρως στους κανόνες της γραφής (χωρίς, ωστόσο, να παραμελεί τις νόρμες της προφορικής σύνθεσης).

Σε ιδεολογικό επίπεδο, το έπος αφηγείται και υπερτιμά μια μυθική ιστορία, η πλοκή της οποίας εξαντλείται στο απώτερο παρελθόν, στην εποχή των θεών, των ημιθέων και των ηρώων-βασιλέων. Αντίθετα το λυρικό ποίημα αναφέρεται στο παρόν και το τιμά. Οι μυθικές πράξεις του παρελθόντος δεν αποτελούν αυτοσκοπό αλλά βοηθητικό μέσο που συμβάλλει στην εξύψωση του παρόντος. Στις ακλόνητες αξίες του έπους και στη σταθερότητα των χαρακτήρων του, στα κλέα ἀνδρῶν που περιγράφονται με γλώσσα εξόχως υψηλή και περίτεχνη, η λυρική σύνθεση αντιπαραβάλλει νέες, μεταβαλλόμενες αξίες, προβάλλοντας την ευμεταβλητότητα της ανθρώπινης φύσης με γλώσσα και ύφος σε όλο το βάθος της μεγάλης «φυσικής» απλότητας.