Α2.2. Άμεσες και έμμεσες προϋποθέσεις της λυρικής ποίησης

Τρεις είναι οι άμεσες πηγές που τροφοδότησαν τη λυρική ποίηση: Η έντονη επίσημη λατρευτική ζωή στην κυρίως Ελλάδα και στις πλούσιες αποικίες της Ανατολής και της Δύσης, έθεσε την ποιητική δημιουργία στην υπηρεσία των νέων τελετουργικών αναγκών της. Δεύτερη πηγή θεωρείται η λαϊκή ή δημώδης ποίηση, όπως το Ροδιακό Χελιδόνισμα. Αυτές οι κατώτερες μορφές λατρείας και τα έθιμα κάποιου λαού συνιστούν προλογοτεχνικές μορφές και απαντούν σε όλες τις εποχές και σε όλους τους λαούς. Όμως, την αμεσότερη πηγή για τη διαμόρφωση της λυρικής ποίησης αποτέλεσε το δημιουργημένο έπος με τα πρότυπα επεξεργασμένου μύθου μεγάλης τεχνικής αρτιότητας και τις εξαιρετικά δελεαστικές αλλά και επίμαχες ιδεολογικές προτάσεις. Με τον όρο «έπος» δεν εννοούμε μόνο το ηρωικό έπος του Ομήρου με την τελειότητα της φόρμας του αλλά και το λεγόμενο διδακτικό έπος του Ησιόδου που ως αντίπαλη επική φωνή στάθηκε στήριγμα ιδιαίτερα χρήσιμο για τη διαμόρφωση των άλλων δύο ποιητικών γενών στα χρόνια που ακολούθησαν έως και την ελληνιστική εποχή.

Σημαντικότατη επίδραση στη σύνθεση της λυρικής ποίησης άσκησε η μουσική με τη σημερινή, στενή σημασία της λέξης, όπως παραδίδουν έμμεσες και μεταγενέστερες μαρτυρίες. Μουσικές ανακαλύψεις και νεωτερισμοί καθ' όλη τη διάρκεια του 7ου αι. αφορούσαν κυρίως στον σχεδιασμό της λύρας και στην τέχνη της κιθαρωδίας. Μεγάλα κέντρα μουσικής παραγωγής στην ελληνική επικράτεια ήταν η Σπάρτη και η Λέσβος. Από τη Λέσβο η μουσική μαγεία της Ανατολής πέρασε στην Ελλάδα: γιατί η Αίγυπτος, η Βαβυλώνα και η Παλαιστίνη έδωσαν, διά των Ελλήνων αποίκων, πολλά ερεθίσματα σε όργανα και μουσική θεωρία. Οι αναφορές στη λυδική και φρυγική αρμονία ή οι θρύλοι για τους Φρύγες αυλωδούς, όπως τον Ύαγνη και τον Όλυμπο, κάνουν σαφές ότι την εποχή εκείνη ολόκληρη η Ελλάδα πλημμυρίζει από ερεθίσματα και πρότυπα της Ανατολής σε όλους τους τομείς του πολιτισμού, από τις εικαστικές τέχνες έως τη θρησκεία. Επιπλέον, στη Σπάρτη δημιουργήθηκαν δύο μουσικές καταστάσεις (= σχολές). Η μία ιδρύθηκε από τον Τέρπανδρο από την Λέσβο, ευρετή της επτάχορδης λύρας στο πλαίσιο των Καρνείων (676-73 π.Χ.) και εκπροσωπούσε το αιολο-ιωνικό ρεύμα με μουσικούς τον Όλυμπο από την Φρυγία και τον Πολύμνηστο από την Κολοφώνα, ενώ η άλλη συνδέθηκε με την εορτή των Γυμνοπαιδιών προς τιμή του Απόλλωνα (665 π.Χ.) και μετέφερε στη δωρική πρωτεύουσα την αυστηρή κρητική μουσική παράδοση με τον Θάλητα από την Γόρτυνα. Σε ένα τέτοιο πλούσιο και μουσικά ζωντανό περιβάλλον μεγαλούργησε ο Αλκμάν.

Ήδη και ο Αρχίλοχος στην ανατολή του αρχαϊκού λυρισμού έχει στη διάθεσή του πληθώρα από μετρικές φόρμες τις οποίες χειρίζεται με άνεση και δεξιοτεχνία. Επιπλέον, στα τέλη του 6ου αι. η δραστηριότητα μουσικών και θεωρητικών της μουσικής από την Αργολίδα, με πρωταγωνιστή τον Λάσο από την Ερμιόνη, οδήγησε στη λεγόμενη Νέα Μουσική του 5ου αι. π.Χ. με πρωτεργάτες τον Τιμόθεο τον Μιλήσιο (~ 450-360) και τον Φιλόξενο από τα Κύθηρα (~ 435-380).