ΛΗΜΜΑ

• ἐλεύθερος
• επίθετο
• -α, -ον ή -ος, -ον
• ἐλευθέρως

ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ

• ΕΠΙΘΕΤΟ Α. 1. αυτός που δεν είναι υποδουλωμένος, που δε βρίσκεται υπό την εξουσία άλλου, ο εθνικά ανεξάρτητος, αντ. δοῦλος 2. αυτός που δεν υποτάσσεται στη θέληση άλλου, που έχει ελεύθερο φρόνημα, που εκφράζεται και ενεργεί σύμφωνα με τη δική του βούληση, που δεν εξαναγκάζεται |με γεν.=απαλλαγμένος από κτ. |αυτός που έχει την ιδιότητα του ελεύθερου πολίτη, έντιμος, μεγαλόψυχος, ευγενής, συν. ἐλευθέριος 3. σύζυγος ή θυγατέρα ελεύθερου πολίτη |για γυναίκα Β. αυτός που προσφέρεται για χρήση σε όλους, προσιτός |για πράγματα |αυτά που δεν είναι υποθηκευμένα |για κτήματα |ως ουσ. τὸ ἐλεύθερον =η ελευθερία |ΕΠΙΡΡΗΜΑ χωρίς εξαναγκασμό, ανεξάρτητα, με ελεύθερη βούληση

Εμφάνιση/Απόκρυψη Σημασιολογίας

• ΕΠΙΘΕΤΟ Α.
• 1. αυτός που δεν είναι υποδουλωμένος, που δε βρίσκεται υπό την εξουσία άλλου, ο εθνικά ανεξάρτητος, αντ. δοῦλος
• ΛΥΣ 2.55 ἐλευθέραν μὲν ἐποίησαν τὴν Ἑλλάδα
• ΙΣΟΚΡ 17.51 ἔλεγεν ὅτι ἐλεύθερος εἴη καὶ τὸ γένος Μιλήσιος
• ΘΟΥΚ 2.36.1 τὴν γὰρ χώραν οἱ αὐτοὶ αἰεὶ οἰκοῦντες...ἐλευθέραν δι΄ ἀρετὴν παρέδοσαν
• ΕΥΡ ΙΑυλ 1271 ἀλλ΄ Ἑλλάς...ἐλευθέραν γὰρ δεῖ νιν ὅσον ἐν σοί͵ τέκνον͵ κἀμοὶ γενέσθαι
• ΠΛ Λυσις 208c ἦ δεινόν͵ ἦν δ΄ ἐγώ͵ ἐλεύθερον ὄντα ὑπὸ δούλου ἄρχεσθαι
• 2. αυτός που δεν υποτάσσεται στη θέληση άλλου, που έχει ελεύθερο φρόνημα, που εκφράζεται και ενεργεί σύμφωνα με τη δική του βούληση, που δεν εξαναγκάζεται
• ΛΥΣ 2.18 ἐλευθέραις ταῖς ψυχαῖς ἐπολιτεύοντο
• ΑΙΣΧ Πρ 50 ἐλεύθερος γὰρ οὔτις ἐστὶ πλὴν Διός
• ΑΡΙΣΤ Μεταφ 982b ἀλλ΄ ὥσπερ ἄνθρωπος͵ φαμέν͵ ἐλεύθερος ὁ αὑτοῦ ἕνεκα καὶ μὴ ἄλλου ὤν
• ΑΡΙΣΤ Μεταφ 982b καὶ αὐτὴν (ενν. τὴν σοφίαν) ὡς μόνην οὖσαν ἐλευθέραν τῶν ἐπιστημῶν
• με γεν.=απαλλαγμένος από κτ.
• ΣΟΦ Αντ 445 ἔξω βαρείας αἰτίας ἐλεύθερον { απαλλαγμένος από βαριά κατηγορία }
• ΑΙΣΧ Χο 1060 ἐλεύθερόν σε τῶνδε πημάτων κτίσει { θα σε απαλλάξει από αυτά τα βάσανα }
• αυτός που έχει την ιδιότητα του ελεύθερου πολίτη, έντιμος, μεγαλόψυχος, ευγενής, συν. ἐλευθέριος
• ΑΙΣΧΙΝ 1.7 ἃ χρὴ τὸν παῖδα τὸν ἐλεύθερον ἐπιτηδεύειν
• ΘΟΥΚ 2.103.1 τούς τε ἐλευθέρους τῶν αἰχμαλώτων ἐκ τῶν ναυμαχιῶν ἄγοντες
• ΑΡΙΣΤ Πολιτικ 1255b οὐδὲ πᾶσαι ἀλλήλαις αἱ ἀρχαί͵ ὥσπερ τινές φασιν. ἡ μὲν γὰρ ἐλευθέρων φύσει ἡ δὲ δούλων ἐστίν
• 3. σύζυγος ή θυγατέρα ελεύθερου πολίτη
• για γυναίκα
• ΛΥΣ 3.23 νύκτωρ εἰσιὼν ἐπὶ γυναῖκας ἐλευθέρας
• ΔΗΜ 59.113 τὸ δὲ τῶν ἐλευθέρων γυναικῶν ἀξίωμα εἰς τὰς ἑταίρας
• ΠΛ Συμπ 182a ὥσπερ καὶ τῶν ἐλευθέρων γυναικῶν προσαναγκάζομεν αὐτοὺς καθ΄ ὅσον δυνάμεθα μὴ ἐρᾶν
• Β. αυτός που προσφέρεται για χρήση σε όλους, προσιτός
• για πράγματα
• ΔΗΜ 35.21 ὅτι ὑποτιθέασιν ταῦτα ἐλεύθερα καὶ οὐδενὶ οὐδὲν ὀφείλοντες
• ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.2.3 ἔστιν αὐτοῖς ἐλευθέρα ἀγορὰ καλουμένη
• αυτά που δεν είναι υποθηκευμένα
• για κτήματα
• ΑΡΙΣΤ ΑθΠολ 4.2 στρατηγοὺς δὲ καὶ ἱππάρχους οὐσίαν ἀποφαίνοντας οὐκ ἔλαττον ἢ ἑκατὸν μνῶν ἐλευθέραν { ...περιουσία μη υποθηκευμένη όχι λιγότερη από δέκα μνες }
• ΑΡΙΣΤ ΑθΠολ 12.4 γῆ μέλαινα...πρόσθεν δὲ δουλεύουσα͵ νῦν ἐλευθέρα
• ως ουσ. τὸ ἐλεύθερον =η ελευθερία
• ΑΡΙΣΤ Πολιτικ 1328a καὶ τὸ ἄρχον δὲ καὶ τὸ ἐλεύθερον ἀπὸ τῆς δυνάμεως ταύτης ὑπάρχει πᾶσιν
• ΕΠΙΡΡΗΜΑ χωρίς εξαναγκασμό, ανεξάρτητα, με ελεύθερη βούληση
• ΑΙΣΧΙΝ 2.70 ἐλευθέρως ἅμα καὶ τἀληθῆ εἰπὼν σῴζεσθαι
• ΘΟΥΚ 2.37.2 ἐλευθέρως δὲ τά τε πρὸς τὸ κοινὸν πολιτεύομεν
• ΠΛ Συμπ 218c.2 ἀλλ΄ ἐλευθέρως εἰπεῖν ἅ μοι ἐδόκει

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ

• < ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ >

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ

• Ε2α
• επίθετο συγκρ. ἐλευθερώτερος, υπερθ. ἐλευθερώτατος

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ

• ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • ουσιαστικά: ἐλευθερία, ἐλευθεριότης 'χαρακτήρας που ταιριάζει σε άνθρωπο ελεύθερο', Ἐλευθεριών ΄όνομα μήνα στην Αλικαρνασσό', ἐλευθέρωσις, ἀπελευθέρωσις, ἀπελεύθερος
  • ρήματα: ἐλευθερῶ, ἀπελευθερῶ, ἐλευθεριάζω 'συμπεριφέρομαι ως ελεύθερος άνθρωπος'
  • επίθετα: ἐλεύθερος, ἀνελεύθερος, ἐλευθέριος 'που ταιριάζει σε άνθρωπο ελεύθερο', ἐλευθερικός 'που ανήκει σε άνθρωπο ελεύθερο'
  • επιρρήματα: ἐλευθέρως, ἀνελευθέρως
• ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ
  • Δελφοί ἐλαύθερος, ἐλεύθαρος, Κρήτ. ἐλούθερος
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ
  • ουσιαστικά: ἐλευθέρωμα, ἐλευθερώτης, ἀπελευθερία, ἀπελευθερισμός, ἀπελευθερίωσις
  • ρήματα: ἀπελευθεριάζω
  • επίθετα: ἐλευθεριωτικός
• ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΔΗΜΩΔΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Επιτομή Λεξικού Κριαρά ελευθερ%, απελευθερ%
• ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΩΣ ΚΑΙ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ
  • ελευθεριασμοί, ελευθεριοδότειρα, ελευθεριοκτόνος, ελευθεριολόγοι, ελευθεριοπραγία, ελευθεριοτέχνης, ελευθεροβουλία, ελευθερογνωμία, ελευθεροθρησκεία, ελευθερολογία, ελευθεροπιστία, ελευθεροτυπία, ελευθεροφροσύνη, ελευθερωτικός, απελευθερώσιμος, απελευθερωτήριον, απελευθερωτικός, απελευθερώτρια
• ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Λεξικό Γεωργακά απελευθερ%
  • Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής ελευθερ%, απελευθερ%
• ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ Κύπ. πολευτερώνω