ΛΗΜΜΑ

• ἀνάξιος
• επίθετο
• -ος, -ον ή -α, -ον
• ἀναξίως

ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ

• ΕΠΙΘΕΤΟ 1. αυτός που δεν είναι ίσης αξίας με κπ., κατώτερος 2. αυτός που δεν πρέπει ή δεν είναι δίκαιο να υποστεί κακό, αυτός που δεν αξίζει να υποφέρει |με απρφ. |με γεν. 3. ανάρμοστος, ανάξιος, άχρηστος, άξιος καταφρόνησης, τιποτένιος |ΕΠΙΡΡΗΜΑ άδικα, χωρίς να το αξίζει κπ.

Εμφάνιση/Απόκρυψη Σημασιολογίας

• ΕΠΙΘΕΤΟ 1. αυτός που δεν είναι ίσης αξίας με κπ., κατώτερος
• ΣΟΦ Φιλ 439 ἀναξίου μὲν φωτὸς ἐξερήσομαι
• ΗΡ 7.9 τοὺς ἐν τῇ Εὐρώπῃ κατοικημένους οὐκ ἐάσεις καταγελάσαι ἡμῖν͵ ἐόντας ἀναξίους
• ΑΡΙΣΤ Πολιτικ 1333b τήν τε τῶν πολεμικῶν ἄσκησιν οὐ τούτου χάριν δεῖ μελετᾶν͵ ἵνα καταδουλώσωνται τοὺς ἀναξίους
• 2. αυτός που δεν πρέπει ή δεν είναι δίκαιο να υποστεί κακό, αυτός που δεν αξίζει να υποφέρει
• ΣΟΦ ΟιδΚ 1446 ἀνάξιαι γὰρ πᾶσίν ἐστε δυστυχεῖν
• ΔΗΜ 28.19 μηδὲ τὴν μητέρα κἀμὲ καὶ τὴν ἀδελφὴν ἀνάξια παθόντας περιίδητε
• ΑΡΙΣΤ Ρητ 1386b τῷ γὰρ λυπεῖσθαι ἐπὶ ταῖς ἀναξίαις κακοπραγίαις ἀντικείμενόν ἐστι τρόπον τινὰ καὶ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ ἤθους τὸ λυπεῖσθαι καὶ ἐπὶ ταῖς ἀναξίαις εὐπραγίαις
• με απρφ.
• ΠΛ Πρωτ 356a δῆλον ὅτι ἀναξίων ὄντων νικᾶν. καὶ τίς ἄλλη ἀναξία ἡδονῇ πρὸς λύπην ἐστίν͵ ἀλλ΄ ἢ ὑπερβολὴ ἀλλήλων καὶ ἔλλειψις;
• ΙΣΟΚΡ 19.36 ἀνάξιος ἦν υἱὸς εἰσποιηθῆναι Θρασυλόχῳ καὶ λαβεῖν αὐτοῦ τὴν ἀδελφήν
• με γεν.
• ΗΡ 1.73 ὥστε ἀνάξια σφέων αὐτῶν πεπονθότες
• ΠΛ Κριτ 53e εἰ δὲ μή͵ ἀκούσῃ͵ ὦ Σώκρατες͵ πολλὰ καὶ ἀνάξια σαυτοῦ
• ΙΣΟΚΡ 2.37 μηδὲν ἀνάξιον τῆς τιμῆς ταύτης πράξεις
• 3. ανάρμοστος, ανάξιος, άχρηστος, άξιος καταφρόνησης, τιποτένιος
• ΔΗΜ 20.7 εἰ γὰρ φαῦλοι καὶ ἀνάξιοί τινες κατὰ τὸν τούτων λόγον εἰσίν
• ΠΛ Ευθυδ 304e περὶ οὐδενὸς ἀξίων ἀναξίαν σπουδὴν ποιουμένων
• ΙΣΟΚΡ 6.2 αἰσχρὸν νομίσας εἰ τὴν ἰδίαν τοῦ βίου τάξιν διαφυλάττων περιόψομαι τὴν πόλιν ἀνάξια ψηφισαμένην αὑτῆς
• ΕΠΙΡΡΗΜΑ άδικα, χωρίς να το αξίζει κπ.
• ΑΡΙΣΤ Ρητ 1386b δεῖ γὰρ ἐπὶ μὲν τοῖς ἀναξίως πράττουσι κακῶς συνάχθεσθαι καὶ ἐλεεῖν
• ΠΛ Πολ 536c λέγων γὰρ ἅμα ἔβλεψα πρὸς φιλοσοφίαν, καὶ ἰδὼν προπεπηλακισμένην ἀναξίως ἀγανακτήσας μοι δοκῶ
• ΙΣΟΚΡ 11.17 τοῖς ἀναξίως δυστυχοῦσιν
• ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.5.8 ἐμαυτὸν μὲν ὁρῶ οὕτω ταπεινῶς καὶ ἀναξίως ἐλαύνοντα

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ

• Από: στερητικό ἀν- + ἄξιος.

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ

• Ε2α
• επίθετο υπερθ. ἀναξιώτατος

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ

• ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • ουσιαστικά: ἀξία, ἀναξία, ἀξίωμα, ἀξίωσις, ἀξιοθέατα
  • ρήματα: ἀξιόω
  • επίθετα: ἄξιος, ἀνάξιος, ἀξιοεργός, ἀξιοθαύμαστος, ἀξιοθέατος, ἀξιόθρηνος, ἀξιοκοινώνητος, ἀξιόλογος, ἀξιόμαχος, ἀξιόμισος, ἀξιομνημόνευτος, ἀξιόνικος, ἀξιοπενθής, ἀξιόπιστος, ἀξιότιμος, ἀξιοφίλητος, ἀξιοσπούδαστος
  • επιρρήματα: ἀξίως, ἀναξίως, ἀξιοπίστως
• ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ
  • λεσβ. ἀξιάω
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ
  • ουσιαστικά: ἀξιόγραφον, ἀξιοπρέπεια
  • ρήματα: ἀξιοπαθῶ
  • επίθετα: ἀξιωματικός, ἀξιόαγνος, ἀξιοδάκρυτος, ἀξιοδιήγητος, ἀξιόζηλος, ἀξιοζήλωτος, ἀξιοθάνατος, ἀξιόθεος, ἀξιοκαταφρόνητος, ἀξιόκλεος, ἀξιόκτητος, ἀξιόληπτος 'επαινετός', ἀξιομακάριστος, ἀξιομάχητος, ἀξιομίμητον, ἀξιομίσητον, ἀξιοπρεπής, ἀξιοτίμητος, ἀξιοσπούδαστον
  • επιρρήματα: ἀξιοζήλως, ἀξιομάχως
• ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΔΗΜΩΔΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Επιτομή Λεξικού Κριαρά αξιο%, αξιω%, αξια%, αναξι%
• ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΩΣ ΚΑΙ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ
  • αξιανάγνωστος, αξιογέλαστος, αξιόγραπτος, αξιοζήλευτος, αξιοθρήνητος, αξιοκαταγέλαστος, αξιοκατάπληκτον, αξιολάτρευτος, αξιολύπητος, αξιομαθής, αξιόμεμπτος, αξιόμισθος, αξιοπαρατήρητος, αξιοπερίεργος, αξιοπεριφρόνητος, αξιοπίστευτος, αξιοπρόσεκτος, αξιοσήμαντος, αξιοτιμώρητος, αξιοφύλακτος, αξιοχρεωσύνη, αναξιόμεμπτος, αναξιομισθία, αναξιοπάθημα, αναξιοπιστία, αναξιοπρέπεια, αναξιόχρεος
• ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Λεξικό Γεωργακά αξιο%, αξιω%, αξια%, αναξι%
  • Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής αξιο%, αξιω%, αξια%, αναξι%
• ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ
  • Ήπ. Καππ. Κύπ. αξιάζω 'αξίζω', Ζαγορά αξιάζου, Πόντ. αξάζω, Κρ. Θήρα αξάζω
  • Η λέξη ἄξιος ως πρώτο συνθετικό δίνει μια πολύ πλούσια παραγωγή λέξεων στην κλασική, ελληνιστική και μεταγενέστερη ελληνική γλώσσα. Πολλές από αυτές τις λέξεις βρίσκονται σε χρήση μέχρι σήμερα.