Ανεμόσκαλα
Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές
Σκαρφαλώνοντας λέξεις όπως μιαν ανεμόσκαλα. Γιώργος Σεφέρης, «“Νότες” για ένα ποίημα» (ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΩΝ, Β΄)
Για τη ζωή και το έργο του | Το ποιητικό του έργο |
Κωστής Παλαμάς (1859-1943)
Γνώμες, καρδιές, όσοι Έλληνες
Τα μεγάλα εθνικά ιδανικά, όταν ανθίζουν και ζούνε στο σπίτι του καθενός, ο ποιητής τούς χτίζει παλάτια. Τα μεγάλα εθνικά ιδανικά, όταν ξεπέφτουν, και ο καθένας τα διώχνει από το σπίτι του, ο ποιητής τα παίρνει στο καλύβι του και άσυλο τους δίνει.
«Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου» (Πρόλογος, 1907) |
Γνώμες, καρδιές, όσοι Έλληνες, ακούστε με κι εμένα: Μας ήβραν χρόνια δίσεχτα, στενά, καταραμένα. 5 Έργα δεν έχω, τίποτε που αξίζει να σας φέρω· κρύος, άπραγος δεν ξέρω παρά να τραγουδώ. Γνώμες, καρδιές, όσοι Έλληνες, 10 κι εσείς, οι φυτρωμένοι στη γη που αρήμαχτη έμεινε, κι εσείς, ξεριζωμένοι, —χώματα, οϊμέ! αιματόπνιχτα της Θράκης, της Ιωνίας!— 15 ρημάδια της μανίας και της καταστροφής. Άντρες κι εσείς της Ρούμελης και του Μοριά βλαστάρια, χοροί του Αιγαίου, της Ήπειρος 20 βουνά και παλικάρια, κι εσείς, παρθένες Ιόνιες, πάντα και ηρώισσα Κρήτη, και ω Ρήγισσα Αφροδίτη, που είσαι της Κύπρος πνοή. 25 Κι εσύ, Μακεδονίτισσα, θεία ματιασμένη χώρα, και η Ρόδος, Δωδεκάνησα χρυσά και μες στη μπόρα, και όπου ναοί, κάμποι, μάρμαρα, 30 δάφνες ξερές, νέα κρίνα, το Μισολόγγι! Αθήνα, που πάντα ζουν οι θεοί! Κι εσύ, γη που ήβραν Όμηροι σ’ εσέ τον Αχιλλέα, 35 και που το Ρήγα γέννησες με τη μεγάλη ιδέα, χαίρετε, δρόμοι, ερείπια, ρουμάνια, περιβόλια, ποτάμια, αραξοβόλια, 40 ριζώματα, κορφές. Πατρίδα! Ελλάδες, παίρνετε νόημ’ από μια και μόνη λέξη, και αυτή το χαίρε μου το εκστατικό πυρώνει. 45 Στη λέξη, που σαν άγαλμα βωμού φαντάζει, φέρνω τον ύμνο, βάγια σπέρνω. Πατρίδα! Είν’ όλα εκεί. Γνώμες, καρδιές, όσοι Έλληνες, 50 ρυθμός ουρανοδρόμος ήλιος απαραστράτιστος για τα Έθνη κάποιος Νόμος θα υπάρχει. Και καλότυχος γύρω ο λαός πλανήτης 55 του Νόμου που μαγνήτης υπάκουο τον κρατά. Δεν απομένει ασάλευτο τίποτε, δε γεννιέται, που να μη ρεύει, τίποτε 60 και που να μη χαλιέται. Μα πώς από το χάλασμα πετιέται ξεδιψάστρα πηγή! Πώς ξαναπλάστρα είναι κι η οργή, η πληγή! 65 Πως είναι μια η πατρίδα μας κι είναι παντού όπου πάμε, και όπου σταθούμε, μέσα μας πατρίδα μία γρικάμε, μία με λογής ονόματα, 70 πρόσωπα, προσωπίδες. Δε ζει χωρίς πατρίδες η ανθρώπινη ψυχή. Πλάστης του κόσμου ο Πόλεμος, όραμα η ευτυχία. 75 Με τα στοιχειά πας, πάλεμα σε τρώει με τα στοιχεία, Πατρίδα! Ορθή! Μη λιώνεσαι, σα δέησης αγιοκέρι! Με το δαυλί στο χέρι 80 σε σφιχτοζώνει εχθρός. Γνώμες, καρδιές, όσοι Έλληνες, και μέσα την κοιλάδα του δάκρυου εδώ, κι αντρειεύοντας από μια πίστη, Ελλάδα! 85 κράχτε, στο νου ριζώστε τη με το Σταυρό, με δόρυ, Σοφία, Μητέρα, Κόρη, Παντάνασσα, Αθηνά. Και ω Βασιλείες γερόντισσες 90 άγριες Δημοκρατίες, κάστρα, φυτειές κι ελεύτερων και σκλάβων, Πολιτείες, και απ’ όποια απάνου ονόματα, και απ’ όποιο απάνου αγώνα, 95 μια υψώστε, μια κορόνα και βλέπετε ίσα εκεί. Γνώμες, καρδιές, όσοι Έλληνες, ό,τι είστε, μην ξεχνάτε, δεν είστε από τα χέρια σας 100 μονάχα, όχι. Χρωστάτε και σε όσους ήρθαν, πέρασαν, θα ’ρθούνε, θα περάσουν. Κριτές, θα μας δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί. 105 Κόκαλα πάτρια μέσα μας θαφτά, ιερά, μαζί μας και όπου σεισμοί μάς τίναξαν οι εφέστιοι πάντα Θεοί μας. Πολίτες ας τη χτίσουμε 110 και οπλίτες εδώ και όλοι του ονείρου εδώ την Πόλη με την Αγια-Σοφιά. Η λειτουργία δεν τέλειωσε κομμένη· για το τέρμα 115 κι αν ξαναρχίσει, ατέλειωτη ξανά θα βρει το γέρμα, για να προσμένουμε άγρυπνοι στη νύχτα να προβάλει του όρθρου το γέλιο πάλι 120 που προμηνάει το φως. 1925
|