Εξώφυλλο

Ανεμόσκαλα
Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές

Σκαρφαλώνοντας λέξεις όπως μιαν ανεμόσκαλα. Γιώργος Σεφέρης, «“Νότες” για ένα ποίημα» (ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΩΝ, Β΄)
Για τη ζωή και το έργο του Το ποιητικό του έργο
Γιώργος Σεφέρης

Γιώργος Σεφέρης (1900-1971)

© Άννα Λόντου
Εκδ. Ίκαρος

Η τελευταία συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Σεφέρη όσο ζούσε ο ποιητής πραγματοποιήθηκε το 1965, με σχέδια του Γιάννη Μόραλη (και σε ανατύπωση το 1967). Μετά τον θάνατό του, το ποιητικό έργο κυκλοφορεί σε οριστική συγκεντρωτική έκδοση με τίτλο Ποιήματα επιμελημένη από τον Γ. Π. Σαββίδη ―ο οποίος έχει επιμεληθεί και τις περισσότερες εκδόσεις έργων του ποιητή― και συμπληρωμένη με τα τελευταία ποιήματα που δημοσίευσε ο Σεφέρης στη δικτατορία, από τον εκδοτικό οίκο «Ίκαρος». Περιλαμβάνει τις παρακάτω συλλογές (με προσθήκες και διορθώσεις σε σχέση με την πρώτη αυτοτελή έκδοση, βλ. και εδώ την ενότητα Για τη ζωή και το έργο του > Βιβλιογραφία):

  • Στροφή (1931)
  • Η Στέρνα (1932)
  • Μυθιστόρημα (1935)
  • Γυμνοπαιδία (1936)
  • Τετράδιο Γυμνασμάτων (1940)
  • Ημερολόγιο Καταστρώματος (1940. Αργότερα αριθμήθηκε με το στοιχείο Α΄)
  • Ημερολόγιο Καταστρώματος, Β΄ (χειρόγραφη ιδιωτική έκδοση στην Αλεξάνδρεια το 1944, α΄ έκδοση 1945)
  • Κίχλη (1947)
  • Ημερολόγιο Καταστρώματος, Γ΄ (α΄ έκδοση 1955 με τον τίτλο …Κύπρον, ου μ’ έθέσπισεν…). Το 1962 στην τρίτη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Σεφέρη, τιτλοφορείται Ημερολόγιο καταστρώματος, Γ’.
  • Τρία κρυφά ποιήματα (1966).

Μεταθανάτια, το 1976, εκδόθηκε επίσης το Τετράδιο Γυμνασμάτων, Β΄, με επιμέλεια του Γ.Π. Σαββίδη (στον οποίο οφείλεται η τελική επιλογή των μέχρι τότε ανένταχτων ποιημάτων, με βάση τετράδια κειμενικού υλικού του Σεφέρη, για περισσότερες πληροφορίες βλ. εδώ την ενότητα Για τη ζωή και το έργο του > Βιβλιογραφία)· ο Σεφέρης σχεδίαζε ανάλογη έκδοση αλλά δεν πρόλαβε να την πραγματοποιήσει. Στο ψηφιακό coprus ακολουθείται εν μέρει η συμβατική κατάταξη των ποιημάτων σε ενότητες που επέλεξε ο Γ. Π. Σαββίδης, καθώς ζητούμενο ήταν ο ηλεκτρονικός συμφραστικός πίνακας να είναι συγκρίσιμος (αν και όχι ταυτόσημος) με την προηγούμενη έκδοση του έντυπου (Συμφραστικός πίνακας λέξεων στο ποιητικό έργο του Γιώργου Σεφέρη / φιλολογική επιμέλεια Ι. Ν. Καζάζης, Εβίνα Σιστάκου, ηλεκτρονική επιμέλεια Vincent C. Muller, Θεσσαλονίκη, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2003), με την οποία πάντως δεν ταυτίζεται (η προηγούμενη αυτή ψηφιακή εκδοχή βρίσκεται πιο κοντά στην έντυπη έκδοση, καθώς περιλαμβάνει λημματοποιημένους καταλόγους ενώ ακολουθεί πιστότερα τη μέχρι τότε εκδοτική παράδοση στην κατάταση των ποιημάτων). Στην ενότητα «Περιστατικά» του Τετραδίου Γυμνασμάτων Β’ εντάσσεται κανονικά και μια ομάδα αθυρόστομων ποιημάτων, η οποία εκδόθηκε για πρώτη φορά αυτοτελώς με τον τίτλο Τα Εντεψίζικα και το ψευδώνυμο Μαθιός Πασχάλης από τον Γ. Π. Σαββίδη, η θέση των οποίων σημειώνεται εδώ στις οικείες ενότητας του Τετραδίου Γυμνασμάτων Β΄. Το σεφερικό ποιητικό έργο συμπληρώνει μια ακόμα συλλογή παρέργων, το Ποιήματα με ζωγραφιές σε μικρά παιδιά. Στις παραπάνω μεταθανάτιες εκδόσεις είχαν ενταχθεί και μεταφράσεις, που ο ποιητής δεν είχε συμπεριλάβει σε μέχρι τότε συγκεντρωτικές εκδόσεις μεταφράσεων, είτε σχεδίαζε να τις συνεκδώσει με ενότητες του Τετραδίου Γυμνασμάτων Β΄. Εδώ οι μεταφράσεις αυτές συγκεντρώνονται σε διακριτή ενότητα. Η επιλογή για συγκρότηση μιας αυτοτελούς ενότητας εξυπηρετεί τους ειδικότερους στόχους αξιοποίησης του ηλεκτρονικού συμφραστικού πίνακα: ο χρήστης είναι έτσι σε θέση να επιλέγει αν θέλει να συμπεριλαμβάνει ή όχι την αυτοτελή ενότητα των μεταφράσεων στις αναζητήσεις του.

Με αστερίσκο δίπλα στις λέξεις προστίθενται αυτόγραφα σχόλια ή σημειώσεις του ποιητή. Για τον πλούσιο συμπληρωματικό σχολιασμό των ποιημάτων από τον φιλολογικό επιμελητή τους Γ. Π. Σαββίδη, ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέχει στις έγκυρες έντυπες εκδόσεις του Ίκαρου (βλ. ενότητα «Εργογραφία-Βιβλιογραφία»).

 

Το 2014 προγραμματίζεται, και πάλι από τις εκδόσεις Ίκαρος, η κυκλοφορία νέας συγκεντρωτικής έκδοσης των σεφερικών ποιημάτων, με επιμέλεια του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, η οποία θα συσσωματώνει το Τετραδίο Γυμνασμάτων, Β'.

 

Το έργο του Γιώργου Σεφέρη καλύπτεται από πνευματικά δικαιώματα και η άδεια δημοσίευσής του από το ΚΕΓ παραχωρήθηκε από τους κατόχους τους. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του ποιητικού έργου του Σεφέρη στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς την άδεια των κατόχων των πνευματικών δικαιωμάτων.

Τελευταία ενημέρωση: Μαρία Ακριτίδου Νοέμβριος 2017.